واقعیت این است که یادداشت هشداردهنده دکتر مرتضی نظری در عصر ایران سبب شد تا نگارنده نیز از زاویه خود به موضوع وضعیت نگران کننده تحصیلی دانش آموزان بپردازد.
انتشار نتایج اخیر آزمون بین‌المللی تیمز (TIMSS) حکایت از وضعیت نگران‌کننده‌ای در یادگیری علوم و ریاضی در میان دانش‌آموزان ایرانی پایه‌های چهارم و هشتم دارد. کسب رتبه ۵۴ از میان ۵۸ کشور شرکت‌کننده، زنگ خطری جدی برای نظام آموزشی ماست که نشان می‌دهد در مسیر تربیت و آموزش نسل آینده، با چالش‌ها و کاستی‌های عمده‌ای مواجه هستیم.
این نتایج بیانگر آن است که نظام آموزشی ما دچار مشکلات ریشه‌ای و اساسی است. یکی از مهم‌ترین مسائل، عدم همگامی سیستم آموزشی با نیازها و ویژگی‌های نسل جدید است. در دنیای امروز که تکنولوژی و اطلاعات با سرعتی سرسام‌آور در حال پیشرفت است، متأسفانه ساختار آموزشی ما همچنان بر مبنای روش‌ها و محتواهای سنتی و قدیمی پیش می‌رود.
دانش‌آموزان امروزی با دنیایی متفاوت از گذشته روبه‌رو هستند؛ دنیایی که در آن اطلاعات به‌سرعت در دسترس است و مهارت‌های فکری و خلاقانه بیش از هر زمان دیگری اهمیت دارد. اما به‌نظر می‌رسد که نظام آموزشی ما نتوانسته است با این تحولات همگام شود و از دانش‌آموزان و نسل جدید عقب مانده است. این عدم تطابق باعث شده که آموزش اثرگذاری خود را از دست بدهد و نتواند نیازهای واقعی جامعه و بازار کار را برآورده سازد.
از سوی دیگر، تمرکز بیش از حد بر محفوظات و آزمون‌های تئوریک، به جای پرورش مهارت‌های عملی، تفکر انتقادی و خلاقیت، یکی دیگر از نقاط ضعف سیستم آموزشی ماست. در حالی که در نظام‌های آموزشی موفق جهان، تأکید بر یادگیری فعال، پژوهش‌محور و مشارکتی است، ما همچنان بر روش‌های تدریس یک‌طرفه و سنتی اصرار می‌ورزیم.
به اعتقاد من، برای بهبود این وضعیت و ارتقای سطح آموزشی کشور، ضرورت دارد که تغییرات اساسی در رویکردها و سیاست‌های آموزشی ایجاد شود از جمله به‌روزرسانی محتوای آموزشی؛ تدوین کتب درسی و محتوای آموزشی باید بر اساس نیازهای روز جامعه و با توجه به تحولات جهانی صورت گیرد. مفاهیم باید کاربردی‌تر و متناسب با زندگی واقعی باشند.
نکته مهمتر استفاده از روش‌های تدریس نوین است. آموزش باید از حالت معلم‌محور به دانش‌آموزمحور تغییر یابد. بهره‌گیری از تکنولوژی‌های نوین، آموزش تعاملی، پروژه‌محور و تقویت فعالیت‌های گروهی می‌تواند به افزایش انگیزه و مشارکت دانش‌آموزان کمک کند.
در این راستا لازم است تا توانمندسازی معلمان در دستور کار قرار گیرد. برگزاری دوره‌های آموزش ضمن خدمت برای معلمان جهت آشنایی با روش‌های تدریس مدرن و مهارت‌های ارتباطی و روانشناختی ضروری است. معلمان نقش کلیدی در تحول نظام آموزشی دارند.
و در نهایت باید گفت آینده هر جامعه‌ای به کیفیت آموزش و پرورش نسل‌های آینده آن بستگی دارد. نتایج آزمون تیمز نشان می‌دهد که اگر امروز برای رفع مشکلات نظام آموزشی خود اقدام نکنیم، در آینده با چالش‌های بزرگ‌تری مواجه خواهیم شد. لازم است با نگاه دقیق و تحلیلی به نقاط ضعف، برنامه‌ریزی‌های بلندمدت و مؤثری را برای تحول در آموزش و پرورش کشور اتخاذ کنیم. تنها در این صورت است که می‌توانیم امید داشته باشیم فرزندان ما در عرصه‌های علمی و فناورانه جهانی حرفی برای گفتن داشته باشند و کشور را به سوی پیشرفت و توسعه سوق دهند.