کد خبر: 43216 | صفحه ۱ | تاریخ: 13 اسفند 1403
چند نکته درباره استیضاح وزیر اقتصاد / ژوبین صفاری
استیضاح روز گذشتهی وزیر اقتصاد از چند جهت قابل بررسی است. با این حال، آنچه در این میان بیش از همه جلب توجه کرد، مواضع موافقان استیضاح در مجلس شورای اسلامی بود. نکتهی اساسی این است که در اظهارات نمایندگان، کمتر میشد استدلالی اقتصادی مبتنی بر یک نظام فکری منسجم و دقیق از شیوههای حکمرانی اقتصادی یا ایرادات فنی مرتبط با آن مشاهده کرد. شاید این مسئله تا حدی به گفتههای برخی کارشناسان و نیز اظهارات رئیسجمهوری بازمیگشت که تأکید داشتند متغیرهای کلیدی، همچون کاهش ارزش پول ملی و شرایط نامناسب اقتصاد، اساساً فراتر از حوزهی عملکرد وزیر اقتصاد در همین شش ماه اخیر است.
البته این سخن بدان معنا نیست که عبدالناصر همتی عاری از هرگونه ضعف و ایراد است، اما به نظر میرسد در مجلس نیز آلترناتیو مشخصی با برنامهی دقیق و شفاف برای خروج از بحران اقتصادی فعلی وجود ندارد. در این میان، جالب آنکه یکی از مقامهای سابق اقتصادی مطلبی نوشت و ابراز امیدواری کرد سکان هدایت اقتصاد به دست فردی بیفتد که مسیر را بهخوبی بلد باشد؛ گویی او خود در دوران مسئولیتش مسیر درستی پیموده یا دستاورد شایان توجهی برای معیشت مردم خلق کرده است.
واقعیت امر این است که این استیضاح از یک منظر در سپهر اقتصادی چندان کارگر نمیافتد؛ چراکه ایدهی شکوفایی در دوران تحریم پیشتر طی چند سال آزموده شد و تئوریسینهای آن ایده هم، یکدست قدرت را در اختیار داشتند اما در عمل توفیقی حاصل نشد. بنابراین باید پذیرفت که متغیر اصلیِ تأثیرگذار بر وضعیت اقتصادی، در این مسئله در موضوع تحریم و فشار اقتصادی ریشه دارد و نه الزاماً در عملکرد چندماههی یک وزیر. هرچند شکی نیست که تورم ناشی از کسری بودجه بخشی از آن معلول ردیفهایی است که میتوان از دل بودجه حذفشان کرد. ساختارهای معیوبی که بهرهوری لازم را ندارند همچنان باقی است و این انتظار وجود داشت که دولت پزشکیان شجاعت کافی برای اصلاح آنها به خرج دهد. با اینهمه، همچنان ایدههای جبران کسری بودجه عموماً از جیب مردم مطرح میشود؛ از جمله قطع یارانهها، افزایش قیمت سوخت (به جای جلوگیری از قاچاق آن) و بالابردن مالیات. حال آنکه نیاز مبرمی وجود دارد تا نظم مالی و حکمرانی اقتصادی در سطح کلان بهصورت بنیادین دستخوش تغییر و بازنگری شود.
اینک پرسش آن است که استیضاح وزیر در روز گذشته، دقیقاً به کدامیک از این معضلات پرداخت و کدام نماینده بهطور واقعی و علمی دردهای اقتصاد را موشکافی و واکاوی کرد؟ موردی که دیروز در مجلس مشاهده شد، بیش از هر چیز، شباهت به نمایشی در جهت نشان دادن تلاشی برای بهبود وضعیت اقتصادی داشت، در حالی که بهارستاننشینها ابزاری مهم برای کمک به اقتصاد کشور در اختیار دارند و طی تمام این سالها، دستکم میشد انتظار بهرهبرداری بیشتری از آن ابزارها داشت. به بیان دیگر، اگر قرار باشد مجلس در مقام قوهی قانونگذاری و نظارت، نقشی جدی در سلامت اقتصادی کشور ایفا کند، سهم عمدهی آن نه فقط در استیضاح، بلکه در تدوین قوانین مؤثر و رصد جدی اجرای همان قوانین نمود پیدا میکند؛ امری که بهوضوح در عملکرد این نهاد کمرنگ بوده است.