استمرار برخورد با معترضانی که در اعتراض به بازداشت شهردار استانبول به خیابان های ترکیه آمدند، سرنوشت سیاست داخلی این کشور را در وضعیت ابهام قرار داده است.آخرین وضعیت تظاهرات در ترکیه چه می دانیم؟
به گزارش خبرآنلاین تظاهرات گسترده در ترکیه، که از ۲۸ اسفند ۱۴۰۳ در واکنش به بازداشت اکرم امام‌اوغلو، شهردار محبوب استانبول و رقیب اصلی رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور این کشور، آغاز شده، همچنان ادامه دارد. این اعتراضات، که بزرگ‌ترین موج ناآرامی خیابانی در بیش از یک دهه اخیر محسوب می‌شود، با مشارکت صدها هزار نفر در شهرهای مختلف، به ویژه استانبول، آنکارا و ازمیر، همراه بوده است. بازداشت امام‌اوغلو به اتهام فساد مالی و ارتباط با گروه‌های تروریستی، که از سوی حزب او، حزب جمهوری‌خواه خلق (CHP)، و بسیاری از ناظران بین‌المللی به عنوان اقدامی سیاسی تلقی شده، خشم عمومی را برانگیخته است.
آغاز و زمینه تظاهرات از چه نقطه ای بود؟
تظاهرات در پی بازداشت اکرم امام‌اوغلو زمانی آغاز شدکه نیروهای پلیس در عملیاتی گسترده به منزل او یورش بردند و او را به همراه بیش از ۱۰۰ نفر دیگر، از جمله سیاستمداران، روزنامه‌نگاران و بازرگانان، بازداشت کردند. این اقدام درست چند روز پیش از انتخابات مقدماتی حزب CHP برای تعیین نامزد ریاست‌جمهوری سال ۲۰۲۸ صورت گرفت، که در آن امام‌اوغلو تنها نامزد بود. همان زمان رسانه ها اعلام کردند که این بازداشت به دنبال لغو مدرک تحصیلی امام‌اوغلو توسط دانشگاه استانبول انجام شد، حرکتی که او را از نظر قانونی از نامزدی در انتخابات محروم می‌کند. حزب CHP این اقدام را «کودتا علیه رئیس‌جمهور آینده ما» توصیف کرد و اردوغان را متهم به استفاده از قوه قضاییه برای حذف رقبا کرد.
از همان شب نخست، هزاران نفر در مقابل ساختمان شهرداری استانبول در منطقه ساراچانه گرد آمدند و با شعارهایی مانند «امام‌اوغلو تنها نیست!» و «اردوغان دیکتاتور!» خشم خود را ابراز کردند. این تظاهرات به سرعت به بیش از ۵۵ استان از ۸۱ استان ترکیه گسترش یافت و به بزرگ‌ترین نمایش عمومی مخالفت با اردوغان از زمان تظاهرات پارک گزی در سال ۲۰۱۳ تبدیل شد.
بررسی ها نشان می دهد شعارها در این تظاهرات نمایانگر ترکیبی از خشم علیه اردوغان و امید به احیای دموکراسی هستند. بر اساس گزارش گاردین، معترضان در استانبول شعارهایی مانند «حقوق، قانون، عدالت!» و «دولت استعفا!» را فریاد زدند، که نشان‌دهنده خواست عمومی برای پایان دادن به آنچه آن‌ها سرکوب دموکراتیک می‌نامند، است. در آنکارا، معترضان در مقابل کامیون‌های آب‌پاش پلیس ایستادند و شعار «ما برای صلح راهپیمایی می‌کنیم» را تکرار کردند، در حالی که در ازمیر، در میدان لوزان، شعار «دموکراسی پیروز خواهد شد» به گوش می‌رسید.
بررسی ها نشان می دهد شعارها در این تظاهرات نمایانگر ترکیبی از خشم علیه اردوغان و امید به احیای دموکراسی هستند. بر اساس گزارش گاردین، معترضان در استانبول شعارهایی مانند «حقوق، قانون، عدالت!» و «دولت استعفا!» را فریاد زدند، که نشان‌دهنده خواست عمومی برای پایان دادن به آنچه آن‌ها سرکوب دموکراتیک می‌نامند، است. در آنکارا، معترضان در مقابل کامیون‌های آب‌پاش پلیس ایستادند و شعار «ما برای صلح راهپیمایی می‌کنیم» را تکرار کردند، در حالی که در ازمیر، در میدان لوزان، شعار «دموکراسی پیروز خواهد شد» به گوش می‌رسید.
آینده تظاهرات چه خواهد بود؟
ناظران سیاسی پیش‌بینی کردند که تداوم سرکوب می‌تواند به‌ویژه با توجه به نارضایتی اقتصادی و تورم شدید در ترکیه به تشدید ناآرامی‌ها منجر شود. در همین حال نیویورک تایمز گزارش داده که حزب CHP قصد دارد با برگزاری تجمعات بزرگ‌تر، مانند تظاهرات مال‌تپه، و فراخوان تحریم اقتصادی شرکت‌های حامی اردوغان، فشار را افزایش دهد. اوزگور اوزل در هشتم فروردین اعلام کرد که این حزب خواستار انتخابات زودهنگام و آزادی امام‌اوغلو است.
با این حال، برخی تحلیلگران معتقدند که این جنبش ممکن است تضعیف شود. الجزیره نیز پیشبینی کرد که با نزدیک شدن به پایان تعطیلات رمضان، بسیاری از معترضان به شهرهای خود بازمی‌گردند و این می‌تواند از شدت تظاهرات بکاهد. تایمز آو اسرائیل نیز هشدار داد که بازداشت‌های گسترده و خشونت پلیس ممکن است ترس را جایگزین خشم کند و مشارکت را کاهش دهد.
از سوی دیگر، کارشناسان این تظاهرات نشان‌دهنده «یکی از جدی‌ترین بحران‌های اجتماعی-سیاسی ترکیه در دهه‌های اخیر» است و می‌تواند به نقطه عطفی در مبارزه برای دموکراسی تبدیل شود. اگرچه اردوغان، این اعتراضات را «نمایش» خوانده و قول برخورد قانونی داد اما حالا او با چالشی بی‌سابقه روبه‌رو است و کاهش ۱۶.۳ درصدی ارزش لیر در سه روز پس از بازداشت امام‌اوغلو، طبق گزارش ویکی‌پدیا در ۱۵ فروردین، نشان‌دهنده تأثیر اقتصادی این ناآرامی‌هاست.
از این رو آینده این تظاهرات به توانایی حزب CHP در سازمان‌دهی و حفظ انگیزه معترضان بستگی دارد. اگر این جنبش به انتخابات زودهنگام منجر شود، می‌تواند پایانی بر سلطه اردوغان باشد، اما در صورت تداوم سرکوب و کاهش مشارکت، ممکن است به تدریج فروکش کند.