کد خبر: 44536 | صفحه ۷ | ایران و جهان | تاریخ: 21 فروردین 1404
آینده مذاکرات هستهای آمریکا و ایران به کدام سمت می رود؟
بیم و امیدهای توافق
در تاریخ ۷ آوریل، بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل با حضور در کاخ سفید و دیدار با رئیسجمهور دونالد ترامپ، مجموعهای از اهداف مشخص را دنبال میکرد. یکی از اولویتهای او، تلاش برای لغو تعرفه ۱۷ درصدی تازهاعمالشده بر کالاهای وارداتی از اسرائیل بود. در این دیدار، نتانیاهو همچنین نسبت به نقش فزاینده و «خطرناک» رجب طیب اردوغان، رئیسجمهور ترکیه در تحولات سوریه ابراز نگرانی کرد.
به گزارش فرارو به نقل از نشریه اکونومیست، علاوه بر این، نخستوزیر اسرائیل تلاش داشت این دیدگاه را مطرح کند که فرصت اقدام نظامی علیه تأسیسات هستهای ایران فرا رسیده و تکیه صرف بر دیپلماسی، نتیجهبخش نخواهد بود.
با این حال، دیدار نخستوزیر اسرائیل با رئیسجمهور آمریکا آنگونه که برنامهریزی شده بود پیش نرفت. اگرچه فضای نشست به اندازه دیدار جنجالی ولودیمیر زلنسکی در ماه فوریه متشنج نبود، اما نتیجهای بهمراتب بهتر نیز به همراه نداشت. تعرفه ۱۷ درصدی بر کالاهای اسرائیلی بدون تغییر باقی ماند، ترامپ در اظهاراتی از رجب طیب اردوغان، رئیسجمهور ترکیه، بهعنوان «دوست» یاد کرد و همچنین اعلام کرد که ایالات متحده از تاریخ ۱۲ آوریل گفتوگوهای «مستقیم» با ایران را آغاز خواهد کرد. یکی از منابع آگاه در محافل سیاسی اسرائیل در اینباره اظهار داشت: «ترامپ برای نتانیاهو یک خط قرمز تعیین کرد: هیچ اقدامی نکن و اوضاع را تشدید نکن. این دیدار بیشتر به مراسم ختم شباهت داشت تا یک جشن ازدواج.»
همچنین رسانه آمریکایی مسیر «دونالد ترامپ» برای دستیابی به توافق با ایران را بسیار دشوارتر از دوران «باراک اوباما» توصیف کرد و نوشت: رئیسجمهور ترامپ اکنون فرصت دارد نشان دهد که میتواند به توافق بهتری با ایران دست یابد یا خیر.
به گزارش ایسنا، رسانه آمریکایی نوشته «دونالد ترامپ» رئیس جمهور آمریکا که در سال ۲۰۱۸ و در دوره قبلی ریاست جمهوریاش از توافق هستهای با ایران خارج شد، فرمولی ساده برای بی اعتبار کردن این توافق داشت. او با انتقاد از تیم مذاکره کننده «باراک اوباما» رئیس جمهور سابق آمریکا گفت که «آنها تنها میبایست از سر میز بلند میشدند و مذاکرات را ترک میکردند، سپس ایرانیها با التماس میآمدند».
ترامپ آن زمان به روزنامه نیویورک تایمز گفت: این توافقی است که میتوانست خیلی بهتر باشد، فقط اگر چند بار میز مذاکره را ترک میکردند. آنها خیلی بد مذاکره کردند.
نیویورکتایمز روز چهارشنبه نوشته است: اکنون، در لحظهای که ایرانیها نسبت به زمان توافق قبلی، برنامه هستهای بسیار گستردهتری تا حدی به این دلیل دارد که خود ترامپ این توافق را در سال ۲۰۱۸ کنار گذاشت، رئیسجمهور آمریکا این شانس را دارد که نشان دهد چگونه مذاکرات باید، انجام میشد.
این رسانه در ادامه نوشت: تا اینجای کار، شکاف بین ۲ طرف بسیار زیاد به نظر میرسد. به نظر میآید که ایرانیها به دنبال نسخه به روز شده توافق دوران اوباما هستند که تنها ذخایر مواد هستهای ایران را محدود میکرد. آمریکاییها میخواهند زیرساخت گسترده غنیسازی هستهای، برنامه موشکی این کشور و پشتیبانی تهران از حماس، حزبالله و سایر نیروهای مورد حمایت آن در منطقه را از بین ببرند. در این میان، چیزی که از دست میرود، زمان است.
سناتور «جین شاهین» از ایالت نیوهمپشایر و عضو ارشد دموکرات در کمیته روابط خارجی سنا که تصمیم ترامپ برای خروج از توافق هستهای ۲۰۱۵ را «اشتباهی جدی» خواند، گفت: ضروری است که ما به سرعت به توافق برسیم. برنامه هستهای ایران هر روز در حال پیشرفت است و با توجه به اینکه تحریمهای خودکار به زودی منقضی میشوند، ما در خطر از دست دادن یکی از حیاتیترین اهرمهای خود هستیم.
تحریمهای خودکار در چارچوب مکانیسم ماشه در برجام امکان اعمال مجدد سریع تحریمهای سازمان ملل علیه ایران را فراهم میکند. آنها قرار است در ۱۸ اکتبر (۲۶ مهرماه) منقضی شوند.
به نوشته رسانه آمریکایی، اکنون فشار بر ترامپ قرار دارد تا به توافقی به مراتب سختتر از آنچه در دولت اوباما بر سر آن مذاکره شده بود، دست یابد. دولت او برای اهرم فشار، تهدید به استفاده از گزینه نظامی در صورت عدم موفقیت مذاکرات میکند. هرچند که مشخص نیست آیا ایالات متحده، اسرائیل یا یک نیروی ترکیبی این حملات را انجام خواهند داد یا خیر.
«جیم ریش» سناتور جمهوریخواه از ایالت آیداهو و رئیس کمیته روابط خارجی با اشاره به «جان کری» وزیر امور خارجه وقت آمریکا که بر مذاکرات با ایران نظارت داشت، گفت: ایرانیها وقتی میبینند که با باراک اوباما یا جان کری سروکار ندارند، شگفت زده خواهند شد. این یک بازی کاملاً متفاوت است.
شرایط پیچیده
با این حال، «سیدحسین موسویان» متخصص حوزه امنیت و سیاست هستهای خاورمیانه در دانشگاه پرینستون معتقد است که شانس موفقیت برای مذاکرات وجود دارد، جایی که هر ۲ طرف میز را با نتیجهای که میتوانند به مردم کشورهایشان عرضه کنند، ترک میکنند که میتواند شامل پذیرش نظارتهای هستهای منظم از سوی ایران باشد.
او گفت: طبق درک من، استیو ویتکاف واقعاً میخواهد به توافق برسد. او واقعاً خواهان جنگ نیست و همان طرز فکر رئیسجمهور ترامپ را دارد. بنابراین، من این شانس را میبینم اما واقعیت این است که ایران و آمریکا ۴۵ سال خصومت برای حل و فصل و توافق دارند. شرایط بسیار پیچیده است.