سرمقاله
صفحات روزنامه
اخبار آنلاین
با نزدیک‌تر شدن به پایان سال تحصیلی، دغدغه دانش‌آموزان، خانواده‌ها و مشاوران به اوج می‌رسد. آزمونی به نام کنکور بیش از آن‌که یک ارزیابی علمی باشد، به پدیده‌ای اجتماعی–روانی تبدیل شده و نقش پررنگی در تجربه استرس جوانان ایفا می‌کند. آیا این استرس قابل حذف است یا باید به‌دنبال مدیریتش باشیم؟
در گفت‌وگویی با کارشناسان و مشاوران مجموعه فولیتو، به بررسی راهکارهایی پرداخته‌ایم که نه تنها جنبه آموزشی دارند، بلکه به شکلی عملی، روانی و سازگار با نیازهای دانش‌آموزان طراحی شده‌اند.
برای بسیاری از داوطلبان، استرس کنکور مفهومی منفی و مخرب تلقی می‌شود. اما روانشناسان معتقدند که استرس، لزوماً چیز بدی نیست. آن‌چه تعیین‌کننده است، نوع مواجهه ذهنی و رفتاری ما با آن است.
استرس در میزان منطقی‌اش می‌تواند محرک باشد؛ باعث شود فرد تمرکز بیشتری پیدا کند، از زمان بهتر استفاده کند و انگیزه‌اش را حفظ نماید. اما اگر بدون شناخت و مدیریت باقی بماند، می‌تواند منجر به کاهش کیفیت خواب، افت عملکرد حافظه، تضعیف عزت نفس و حتی کناره‌گیری از مسیر کنکور شود.
نتایج برخی پژوهش‌های روان‌شناسی نیز نشان داده‌اند که افرادی که دچار سطح کنترل‌نشده‌ای از اضطراب تحصیلی می‌شوند، در مقایسه با دیگران افت معناداری در عملکرد شناختی خود دارند. بنابراین، نحوه نگرش به استرس، خودش می‌تواند بخشی از راهکار باشد.
برخی مشاوران معتقدند که دانش‌آموزان مستعد استرس، یا بیش‌ازحد کمال‌گرا هستند یا تعریف مشخصی از موفقیت ندارند. بنابراین خود را در رقابتی بی‌انتها می‌بینند و احساس شکست، آن‌ها را به بن‌بست روانی می‌رساند. تغییر زاویه دید به موفقیت و تعریف مجدد از آن، در این موارد به‌طرز چشم‌گیری مؤثر است.
تجربه مشاوران فولیتو از کار با صدها داوطلب کنکور، چند عامل کلیدی را به عنوان منابع اصلی اضطراب معرفی می‌کند:
به این عوامل باید فشار اجتماعی، تبلیغات متناقض و محدود بودن زمان برای جمع‌بندی را نیز اضافه کرد. این وضعیت، دانش‌آموز را در معرض ناامیدی قرار می‌دهد؛ جایی که ذهن دیگر توان تصمیم‌گیری درست را ندارد.
در چنین شرایطی، راهکارهای ساده مثل «مثبت‌اندیشی» یا «نگران نباش» اثر پایداری ندارند. باید به صورت عملی، در سبک زندگی درسی و مدل ذهنی داوطلب مداخله صورت گیرد؛ امری که در مشاوره سنتی کمتر دیده می‌شود.
مجموعه فولیتو که سال‌هاست با تمرکز بر آموزش آنلاین و مشاوره هوشمندانه به دانش‌آموزان سراسر کشور خدمات ارائه می‌دهد، رویکردی ویژه در این زمینه دارد. به جای دادن نسخه‌های کلی و تکراری، برنامه‌ریزی شخصی‌سازی‌شده را در مرکز مدیریت استرس قرار می‌دهد.
هر دانش‌آموز باید بداند که در حال حاضر کجاست، مقصدش چیست و چه گام‌هایی باید بردارد. مشاوران فولیتو با تحلیل دقیق وضعیت فعلی و تعیین نقاط ضعف و قوت، مسیر شفاف‌تری را ترسیم می‌کنند. داشتن یک چشم‌انداز واقع‌بینانه، به ذهن اجازه می‌دهد اضطراب ناشی از ابهام را به تمرکز روی حل مسئله تبدیل کند.
دانش‌آموزانی که مسیر خود را به بخش‌های کوتاه و قابل اندازه‌گیری تقسیم می‌کنند، معمولاً در مسیر خود کمتر احساس گم‌گشتگی و نگرانی دارند. هدف‌گذاری مرحله‌ای یکی از ارکان آرامش ذهنی است.
برخلاف روش‌های کلاسیک، فولیتو به ایجاد تعادل بین مطالعه، استراحت و فعالیت‌های شخصی معتقد است. همین تعادل است که ذهن را در بلندمدت پایدار نگه می‌دارد. برنامه‌ای که فقط برای خواندن طراحی شده، به‌زودی به خستگی ذهنی می‌انجامد؛ اما برنامه‌ای با فضای تنفس، ذهن را تازه نگه می‌دارد.
افزون بر این، زمان‌بندی‌های انعطاف‌پذیر به دانش‌آموزان این امکان را می‌دهد که در صورت مواجهه با وقفه یا افت انرژی، بدون احساس عقب‌افتادگی، برنامه را اصلاح کنند. این حس اختیار، خود عاملی مهم در کاهش اضطراب است.
در کنار برنامه درسی، تکنیک‌های ساده مدیریت اضطراب مانند تصویرسازی موفقیت و نوشتن افکار مزاحم آموزش داده می‌شود. این مهارت‌ها کمک می‌کنند تا داوطلب به‌جای فرار از استرس، آن را بفهمد و مدیریت کند.
مشاوران فولیتو فضای مناسبی را برای تمرین این مهارت‌ها فراهم می‌کنند. در مواردی حتی جلسات کوتاه مراقبه و مدیتیشن به شکل صوتی در اختیار دانش‌آموزان قرار می‌گیرد تا این تمرین‌ها را به بخشی از زندگی روزمره‌شان تبدیل کنند.
پاسخ، بسته به شیوه اجرا، مثبت است. فولیتو تلاش می‌کند فاصله‌ی میان آموزش و مشاوره را بردارد. دانش‌آموز فقط مخاطب یک فایل ویدیویی نبوده و از همراهی مشاوران و رتبه برترها برخوردار است.
همین همراهی، به‌ویژه در ماه‌های پایانی، می‌تواند به ثبات روانی کمک کند. به جای احساس تنهایی در مسیر، فرد می‌داند که کسی هست که او را می‌بیند، تحلیل می‌کند و راهکار می‌دهد.
دانش‌آموزان می‌گویند دسترسی آسان به مشاوری که در جریان وضعیت‌شان است، باعث شده کمتر دچار اضطراب، افت ناگهانی انگیزه یا احساس ناتوانی شوند. ارتباط منظم حتی به‌صورت متنی یا صوتی می‌تواند اثر روانی قابل توجهی در کاهش ترس از شکست داشته باشد. داوطلبان فولیتو امکان مشاهده مجدد جلسات، انعطاف در زمان‌بندی و استفاده از محتوای مکمل را دارند.
استرس کنکور در فرآیند یادگیری واقعیتی انکارناپذیر است. بااین‌حال اگر به درستی هدایت شود، می‌تواند به سوختی برای عملکرد بهتر تبدیل شود.
مدل آموزشی فولیتو ترکیبی از برنامه‌ریزی واقع‌گرایانه، آموزش مهارت‌های ذهنی و مشاوره است. این ترکیب می‌تواند نه‌تنها عملکرد علمی دانش‌آموز را ارتقا دهد، بلکه از او در برابر آسیب‌های روانی مسیر کنکور محافظت کند.
باید به این درک برسید که موفقیت در کنکور صرفاً در گرو ساعت‌های مطالعه نیست؛ بلکه در گرو سلامت ذهنی، آرامش روان و مهارت مدیریت فشار است. چیزی که اگر در زمان مناسب آموزش داده شود، نه‌فقط در کنکور، بلکه در تمام مراحل زندگی کارآمد خواهد بود.