کد خبر: 47162 | صفحه ۱ | تاریخ: 08 خرداد 1404
کاشفان فروتن غنی سازی / امین جمشیدزاده
با بررسی مختصری در میزان استفاده از منابع انرژی، معلوم میشود که تقریباً ۹۰ درصد از انرژی مورد نیاز جهان را سوختهای فسیلی تأمین میکنند که منابعی غیر قابل تجدید هستند. برآوردهای فعلی نشان میدهد که اگر میزان مصرف را ثابت و معادل سالهای کنونی بگیریم، تا نزدیک دو قرن آینده هم منابع سوختهای فسیلی دوام خواهند داشت. ولی به ضرس قاطع نیک میدانیم که با افزایش جمعیت، بنا بر نظریه توماس مالتوس مسلماً مقدار مصرف بالا میرود و بسیار زودتر از آن زمان منابع چنین سوختهایی به پایان میرسند. بالا رفتن مصرف هم به معنای افزایش آلودگی محیط است. در این صورت، باید تدبیر و چارهای اندیشیده شود. البته، هنوز در این باره بشر در سیاره آبی به پاسخ قطعی نرسیده است، اما منابع تأمین انرژی جایگزین و آلترناتیو جانشین شونده هم پیدا شدهاند که عبارتند از انرژی هستهای، خورشیدی، باد، برق آبی و چند منبع کم اهمیت دیگر. در خصوص انرژی هستهای دانشمندان و مهندسان، به نوعی فناوری دست یافتهاند که میتوانند طی آن، با استفاده از واکنشهای هستهای، انرژی قابل استفاده زیادی را حاصل آورند. این فناوری، بر اساس واکنش شکافت هستهای، یعنی شکستن هسته یک اتم بزرگ و تبدیل شدن آن به دو هسته کوچک استوار است. از این واکنش، مقدار زیادی انرژی گرمایی پاک حاصل میآید که قابل استفاده بشر برای تولید برق است.
در سال ۱۹۳۹ میلادی گروهی از دانشمندان آلمانی، کشف کردند که هسته اورانیوم ۲۳۵ پس از جذب نوترون، به دو تکه تقسیم میشود و هر تکه، جرم کمتری از هسته اولیه دارد. فرایند تقسیم شدن یک هسته سنگین به دو هسته با جرم کمتر؛ شکافت هستهای نامیده میشود. در فرایند شکافت اورانیوم، ترکیبهای متفاوتی از هستههای کوچک تر همراه با تعدادی نوترون بین ۲ تا ۵ عدد به وجود میآید. در واقع واکنش زنجیری در سنگ معدن اورانیوم رخ نمیدهد؛ برای استفاده از اورانیوم به عنوان سوخت در نیروگاههای هستهای- تولید برق- یا استفاده در انفجارهای هستهای- آزمایش های مکرر کره شمالی- باید فراوانی ایزوتوپ ۲۳۵ را در یک نمونه اورانیوم افزایش داد. به فرایند افزایش درصد یا غلظت ایزوتوپ ۲۳۵ در یک نمونه؛ غنی سازی گفته میشود. بیشتر رآکتورهای تجاری تولید برق، مانند رآکتور نیروگاه هستهای بوشهر، از اورانیومی استفاده میکنند که در آنها ایزوتوپ اورانیوم ۲۳۵ تا ۳ درصد غنیسازی شده است؛ همچنین در بیشتر رآکتورهای پژوهشی، مانند رآکتور پژوهشی دانشگاه تهران از سوختی استفاده میشود که ایزوتوپ اورانیوم ۲۳۵ تا ۲۰ درصد غنی سازی شده است. به تازگی فرمان اجرایی دونالد ترامپ درباره غنیسازی اورانیوم در ایالات متحده بسیار داغ و سر خط خبرها و نقل محافل، گعده های سیاسی و کنگره و مجلس سنای این کشور شده است. کنشگران و تحلیلگران در ایالات متحده انتظار دارند که روند صعودی تولیدات جدید اورانیوم ادامه یابد به طوری که قیمت وسوسه کننده تولیدات جدید اورانیوم بالای ۱۰۰ دلار برآورد شده است. معاملات لحظهای هر پوند اورانیوم هم اکنون حدود ۷۰ دلار انجام میشود. معاملات عادی نیز به سمت ۸۰ دلار میل میکند؛ فرمان اجرایی تازه دونالد ترامپ، دستور تسریع صدور مجوز برای احداث راکتورهای جدید را شامل میشود. جاستوس پارمر، از مؤسسه سرمایهگذاری- فورتونا- بر این باور است که این فرمان اساساً ژستی دفاعی در زمان جنگ است و میگوید ما سالانه یک میلیون پوند اورانیوم تولید میکنیم و این در حالی است که سالانه ۵۰ میلیون پوند مصرف داریم، او در پایان تصریح می کند که انرژی هستهای دیگر یک گزینه نیست؛ بلکه یک الزام است. منابع نزدیک و آگاه فعال در این صنعت انتظار دارند که سیاست جدید واشنگتن که نوعی سیاست جبران است، استقرار رآکتورهای پیش ساخته را سرعت بخشیده و به جریان ورود سرمایه و عمر مفید راکتورها کمک کند.