گروه سیاست خارجی: سه کشور اروپایی انگلیس، فرانسه و آلمان در بیانیه مشترک خود و ضدایرانی خود در نشست شورای حکام آژانس ادعا کردند: «در صورت عدم وجود یک توافق رضایت‌بخش، فعال‌کردن مکانیسم ماشه را برای رسیدگی به تهدیدات صلح و امنیت بین‌المللی بررسی خواهیم کرد».
«کارین کیتسل» نماینده انگلیس در سازمان‌های بین‌المللی مستقر در وین روز چهارشنبه و با قرائت بیانیه‌ مشترک تروئیکای اروپایی (سه کشور اروپایی انگلیس، فرانسه و آلمان) در جلسه شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درباره «راستی‌آزمایی و نظارت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در ایران ذیل قطعنامه ۲۲۲۱ شورای امنیت» مدعی شد: «گزارش تازه آژانس و مدیرکل آژانس درباره برنامه هسته‌ای ایران، دوباره عملکرد بی‌طرف و حرفه‌ای آژانس را به نمایش گذاشت.»
نماینده انگلیس در ادامه بیانیه مشترک سه کشور اروپایی با اشاره به گزارش غیرفنی و سیاست‌زده «رافائل گروسی» مدیرکل آژانس ادعا کرد: «این گزارش جزئیات تشدید بیشتر برنامه هسته‌ای ایران را حکایت می‌کند و نشان می‌دهد که همزمان با شکست ایران در تعمیق همکاری خود با آژانس، این کشور درحال دورتر شدن از تعهدات برجامی خود است.»
سه کشور اروپایی در بیانیه مشترک خود مدعی شدند: «غنی‌سازی ۶۰ درصدی ایران برای کشوری بدون سلاح هسته‌ای بی‌سابقه است و هیچ توجیه غیرنظامی معتبری ندارد. آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در حال حاضر قادر به تأیید منحصراً صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای رو به گسترش ایران نیست. این باید مایه نگرانی همه ما باشد.»
در ادامه این بیانیه ادعایی آمده است: «از زمان گزارش پیشین آژانس، ایران به گسترش ذخایر اورانیوم غنی‌شده خود، به‌ویژه تولید اورانیوم با غنای بالا، ادامه داده است که بسیار فراتر از تعهدات برجامی آن است. ذخایر اورانیوم غنی‌شده تا ۶۰ درصد ایران از زمان آخرین جلسه شورای حکام تقریباً ۵۰ درصد افزایش یافته و اکنون بیش از ۴۰۰ کیلوگرم است.»
این کشورها بدون اشاره به نقض اولیه برجام توسط خود و آمریکا، اعلام کردند: «چهار سال از زمانی که ایران اجرای موقت پروتکل الحاقی خود را متوقف کرد، می‌گذرد و بدین ترتیب دسترسی تکمیلی آژانس به هرگونه سایت یا مکان دیگری در ایران را رد کرده است.»
سه کشور اروپایی مدعی شدند: «در نتیجه همه این کاستی‌ها، آژانس بار دیگر قادر به تشخیص ماهیت منحصراً صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای ایران نیست. این واقعیت، همراه با لفاظی‌های مداوم مقامات ایرانی در مورد توانایی ایران برای ساخت سلاح هسته‌ای و گزینه تغییر به اصطلاح "دکترین هسته‌ای" ایران، و همچنین تهدیدهای ایران برای خروج از پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای، تهدیدی جدی برای امنیت بین‌المللی و رژیم عدم گسترش سلاح‌های هسته‌ای محسوب می‌شود.»
تروئیکای اروپایی در ادامه بیانیه ادعایی خود آوردند: «سه کشور اروپایی پیوسته برای یافتن یک راه حل دیپلماتیک جهت رسیدگی به برنامه هسته‌ای ایران و رفع هرگونه شک و تردید در مورد ماهیت منحصراً صلح‌آمیز آن تلاش کرده‌اند. با این حال، در سال ۲۰۲۲، ایران ۲ بار از توافقی عملی که می‌توانست آن را به پایبندی به برجام، با بازگشت به مشارکت ایالات متحده، بازگرداند، خودداری کرد و در عوض، ایران تصمیم گرفت به گسترش فعالیت‌های هسته‌ای خود ادامه دهد. امسال نیز، همزمان با مذاکرات ایران با آمریکا و اروپا، این کشور به توسعه برنامه هسته‌ای خود ادامه داده است.»
سه کشور اروپایی در ادامه خواستار تغییر مسیر ایران شدند. در همین راستا، تروئیکای اروپایی در بیانیه خود ادعا کردند: «ایران باید تشدید فعالیت‌های هسته‌ای خود را متوقف و معکوس کند و از تهدید در مورد تغییر دکترین هسته‌ای خود، که به خودی خود بسیار بی‌ثبات‌کننده هستند و با وضعیت ایران به عنوان یک کشور بدون سلاح هسته‌ای تحت ان پی تی سازگار نیستند، خودداری کند. ایران باید به پایبندی به تعهدات خود در برجام بازگردد.»
نجفی: تروئیکای اروپایی در موقعیتی نیست که بتواند مکانیسم ماشه را فعال کند
نماینده ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی گفت: از آنجایی که تروئیکای اروپایی در نقض شدید قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت و برجام هستند، در موقعیت حقوقی یا اخلاقی نیستند که بتوانند سازوکار حل اختلاف برجام را فعال کنند.
به گزارش ایسنا، «رضا نجفی» سفیر و نماینده دائم جمهوری اسلامی ایران نزد سازمان ملل و سایر سازمان‌های بین المللی مستقر در وین، روز چهارشنبه و در نشست شورای حکام آژانس ذیل دستورکار مرتبط با گزارش آژانس در مورد اجرای قطعنامه ۲۲۳۱ سازمان ملل متحد تاکید کرد که «فعالیت‌های هسته‌ای ایران، از جمله غنی‌سازی و ذخیره‌سازی در سطوح مختلف، کاملاً صلح‌آمیز و مطابق با حقوق مسلم آن ذیل NPT است و تحت نظارت و راستی‌آزمایی پادمان‌های آژانس قرار دارد.»
نجفی بیان کرد که جمهوری اسلامی ایران، به عنوان یک عضو متعهد به ان‌پی‌تی و همچنین بر اساس محاسبات راهبردی خود و با الهام از اصول والای اسلامی که در فتوای رهبری معظم متجلی شده است، به دنبال دستیابی به سلاح‌های هسته‌ای نخواهد بود.
دیپلمات ایرانی تاکید کرد که «پس از برجام، ایران به‌طور کامل به تعهدات هسته‌ای خود پایبند بود و با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی فراتر از موافقتنامه پادمان جامع و حتی پروتکل الحاقی همکاری کرد. یک سال پس از خروج غیرقانونی آمریکا از برجام و پس از اطمینان از اینکه ایالات متحده اجرای تعهدات خود را از سر نخواهد گرفت و اتحادیه اروپایی و سه دولت اروپایی کماکان به تعهدات خود پایبند نیستند، اجرای اقدامات جبرانی تدریجی خود را بر اساس حقوق مسلم اش وفق بندهای ۲۶ و ۳۶ برجام آغاز کرد.»
ایران از حق غنی‌سازی برخوردار است
سفیر و نماینده دائم ایران ضمن بیان ملاحظات جدی پیرامون محتوای گزارش مدیرکل آژانس، تاکید کرد که «موارد مطرح شده در گزارش مدیرکل در خصوص اجرای قطعنامه ۲۲۳۱، در خلأ اتفاق نیفتاده و نباید جدا از علل ریشه‌ای وضعیت فعلی پیرامون قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل و برجام تفسیر شود.»
نجفی افزود: جمهوری اسلامی ایران به عنوان عضو ان‌پی‌تی، از «حق مسلم توسعه تحقیق، تولید و استفاده از انرژی هسته‌ای برای انرژی صلح‌آمیز» برخوردار است که شامل «غنی‌سازی» نیز می‌شود. صرف نظر از سطح و دامنه آنها، این فعالیت‌ها، از آنجایی‌که تحت نظارت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هستند، نمی‌توانند و نباید «مورد نگرانی جدی» تلقی شوند.
در پاسخ به تهدید سه دولت اروپایی به اسنپ بک، رضا نجفی بیان داشت «سه دولت اروپایی/اتحادیه اروپایی با وضع تحریم‌ها و اقدامات محدودکننده علیه ایران، برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل را شدیدا نقض می‌کنند. علاوه بر این، تصمیم سه دولت اروپایی برای خودداری از اجرای تعهدات لغو تحریم‌های مشخص شده در برجام در روز انتقالی برجام در اکتبر ۲۰۲۳، اقدامی غیرقانونی و نمونه بارز دیگری از عدم اجرای قابل توجه تعهدات آنها در نقض برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد بود. بنابراین، از آنجایی که سه دولت اروپایی در نقض شدید قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت و برجام هستند، در موقعیت حقوقی یا اخلاقی نیستند که بتوانند سازوکار حل اختلاف برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ را فعال کنند.»
حقوق ایران تامین شود، دستیابی به توافق امکان‌پذیر است
در این بیانیه همچنین تاکید شد که «هرگونه اقدام علیه قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت و جدول زمانی مندرج در آن یا هرگونه تحریم یا محدودیت احتمالی جدید توسط شورای امنیت، در صورت اجرا، پیامدهای جدی خواهد داشت. در چنین سناریویی، گزینه‌های ایران، همانطور که قبلاً به سایر اعضای برجام اطلاع داده شده، قاطع خواهد بود و ایالات متحده و سه کشور اروپایی تمام مسئولیت را بر عهده خواهند داشت.»
سفیر و نماینده دائم ایران بر این نکته تاکید کرد که «ایران به طور جدی و معنادار با سایر اعضای برجام تعامل داشته و همچنین مذاکرات غیرمستقیم با ایالات متحده را ادامه می‌دهد. جمهوری اسلامی ایران در طول پنج دور مذاکرات گذشته با ایالات متحده ، اراده جدی خود را برای دستیابی به یک توافق منصفانه، پایدار و کارآمد که تضمین‌هایی در مورد برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز ایران ارائه می‌دهد و لغو مؤثر و قابل راستی آزمایی تحریم‌ها را تضمین می‌کند، نشان داده است.
نجفی در پایان تاکید کرد: جمهوری اسلامی ایران معتقد است که اگر حقوق مسلم ایران، از جمله غنی‌سازی داخلی، محترم شمرده و به رسمیت شناخته شود، دستیابی به یک توافق دیپلماتیک امکان‌پذیر خواهد بود.
شورای حکام به بخشی از تنش علیه ایران تبدیل شده است
«حشمت الله فلاحت پیشه»، تحلیلگر ارشد سیاست خارجی و رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس دهم در گفت‌و‌گو با فرارو به تحلیل شرایط موجود پرداخته است:
این تحلیلگر ارشد سیاست خارجی گفت: «در این شرایط حساس و بسیار پیچیده، شورای حکام عملا به جای این که تبدیل به یک سازوکار میانجی شود، به گونه ای عمل کرد که به بخشی از تنش علیه ایران تبدیل شد. منظور من از سازوکار میانجی این است که اگر ایران و آمریکا براساس NPT به یک توافق می رسیدند، این امکان وجود داشت که به توافق سریعتری برسند. اما وقتی این سازوکار کنار گذاشته می شود و آژانس بی توجه و بدون اشاره به حقوق هسته ای ایران، قطعنامه ای تند علیه ایران صادر کند، به این معناست که آژانس نیز ساز و کار های خود را از مذاکرات بیرون کشیده و حوزه فنی آژانس، عرصه را به سیاست باخته است و همین عامل است که باعث شده شاهد وضعیت موجود باشیم. با قطعنامه ای که آژانس صادر کرد، بعید نیست که شاهد کاهش دسترسی بازرسان آژانس به تاسیسات هسته ای ایران به عنوان واکنش جدی ایران به این موضوع باشیم. تنها گزینه هایی که اکنون روی میز وجود دارد، 2 طرح سیاسی است و آخرین فرصتی که وجود دارد نیز فرصتی است که در مسقط شکل می گیرد و باید دید طرفین تا چه حد می توانند افکار خود را به یکدیگر نزدیک کنند.»
وی در خصوص تغییر زمان مذاکرات و اعلام روزهای متفاوت برای برگزاری دور ششم گفت: «ترامپ در تلاش است لااقل در عرصه دیپلماسی عمومی، از اولتیماتوم 2 ماهه خود استفاده کند. اولتیماتومی که رو به پایان است. به همین دلیل نیز روز پنجشنبه را مطرح کرد تا ایران و آمریکا بتوانند در حاشیه مجمع جهانی اسلو با یکدیگر دیدار و گفتگو کنند. اما طبیعت استقلال مذاکرات اقتضا می کند که مذاکرات در مسقط انجام شود. به نظر من آن چه اهمیت بیشتری از زمان یا مکان دارد، بحث های محتوایی است. اگر مهمترین اختلاف را غنی سازی در نظر بگیریم، واقعیت این است که مواضع طرفین به شدت از یکدیگر دور است مگر این که بر اساس سازوکاری مبتنی بر به رسمیت شناختن حقوق هسته ای ایران، توافقی شکل بگیرد. چالش اصلی که در ایران وجود دارد این است که اگر توافق بر اساس حق غنی سازی ایران انجام نشود، قطعا موضوعی پرتنش در ایران ایجاد می شود. به ویژه با توجه به این که طرحی که آمریکایی ها ارائه داده اند عملا هیچ نفعی برای ایران ندارد و طرفی که امتیاز می دهد ایران است. بنابراین معتقدم تا زمانی که چالش های بنیادین بین ایران و آمریکا تعدیل نشود رسیدن به یک توافق موقت یا حتی پایداری توافق دشوار است.»
مناسبات ایران و آمریکا شرایطی غیرطبیعی را سپری می کند
حشمت الله فلاحت پیشه به فرارو گفت: «نوع موضع گیری ها و تند شدن موضع گیری ها از یک سو و غیرشفاف شدن برخی مواضع مقامات سیاسی مختلف، از سوی دیگر، نشان می دهد پرونده هسته ای و به عبارتی دقیق تر مناسبات بین ایران و آمریکا شرایطی غیرطبیعی را سپری می کند. حتی نیروهای نظامی آمریکا نیز به گونه وارد موضع گیری سیاسی شده اند و اعلام کرده اند که برنامه های نظامی علیه ایران را به اطلاع ترامپ رسانده اند. در سمت دیگر ماجرا می‌بینیم که بلافاصله ارتباطات تازه ای بین اسرائیل و آمریکا شکل می گیرد. علت این است که طرح های نظامی اسرائیل نیز به عنوان یکی از گزینه ها به دستورهای کار اضافه شود. بعد از آن که ایران طرح آمریکا را رد کرد و بعد از مواضع تند آمریکایی ها بود که اشاره کردم دیپلمات های ارشد ایران و امریکا یک فرصت دیگر خواهند داشت. این موقعیت ممکن است در حاشیه مجمع اسلو با حضور آقای عراقچی شکل بگیرد یا ممکن است مذاکراتی مستقل در عمان انجام شود. شاید هم هر دو سناریو اجرا شود یعنی هم در حاشیه نشست اسلو و هم در عمان.»
وی افزود: «از دید من این فرصت پیش رو درواقع یکی از آخرین فرصت هاست، اگر نگوییم عملا آخرین فرصت مهم است. درواقع عراقچی و ویتکاف مذاکرات را کاملا سیاسی پیش میبرند و این فرصت را دارند که دو متن پیشنهادی را به یکدیگر نزدیک کنند. این یک ماموریت بسیار مهم است و این که اصلا دو متن پیشنهادی طرفین تا چه حد امکان نزدیک شدن به یکدیگر را داشته باشد یا خیر، بحثی دیگر است.»