به‌رغم آنکه شمار فزاینده‌ای از متحدان غربی، فلسطین را به رسمیت می‌شناسند، اما این تصمیم هنوز تغییری ملموس در وضعیت اسرائیل یا سرزمین‌های فلسطینی ایجاد نکرده است. اما همین موج به رسمیت شناختن، شکاف‌های عمیقی را میان حامیان غربی اسرائیل آشکار می‌کند. هرچه جنگ غزه ادامه پیدا کند و تعداد قربانیان غیرنظامی افزایش یابد، این شکاف‌ها نیز عمیق‌تر می‌شود. رشد نارضایتی عمومی نسبت به عملیات نظامی اسرائیل در غزه، سیاستمداران غربی را وادار به واکنش و بازنگری در مواضع خود کرده است؛ روندی که احتمالاً در صورت تداوم بحران انسانی، شتاب بیشتری خواهد گرفت.
به گزارش فرارو به نقل از روزنامه وال استریت ژورنال، تا به امروز بیش از ۱۴۰ کشور جهان، فلسطین را به‌عنوان کشوری مستقل به رسمیت شناخته‌اند، اما ایالات متحده و اغلب متحدان نزدیکش همچنان از انجام این کار امتناع می‌کنند. این کشورها همواره تأکید می‌کردند که به رسمیت شناختن فلسطین باید پس از دستیابی به یک توافق جامع صلح با اسرائیل صورت بگیرد و نه پیش از آن؛ اما این اجماع شکننده، اکنون فرو ریخته است. هفته گذشته، «کی‌یر استارمر»، نخست‌وزیر بریتانیا اعلام کرد که کشورش تا ماه سپتامبر به فرانسه خواهد پیوست و فلسطین را به رسمیت خواهد شناخت؛ مگر آنکه اسرائیل گام‌های اساسی برای پایان دادن به جنگ غزه و تحقق سایر شروط بردارد.
این تحول تنها چند روز پس از آن رقم خورد که فرانسه وعده داد در نشست پاییزی مجمع عمومی سازمان ملل، فلسطین را به طور رسمی به رسمیت خواهد شناخت. دولت پاریس اکنون با جدیت مشغول رایزنی با سایر کشورهاست تا حمایت بیشتری برای این تصمیم جلب کند و تا حدودی نیز در این مسیر موفق شده است. سه‌شنبه شب، کانادا و استرالیا به جمع ۱۵ کشوری پیوستند که با امضای نامه‌ای در سازمان ملل، یا فلسطین را به رسمیت شناختند یا تمایل خود را اعلام کردند و یا دست‌کم «به طور مثبت در حال بررسی» این اقدام هستند؛ حرکتی که هدف آن احیای ایده «راه‌حل دو کشوری» در این مناقشه است. این کشورها همچنین از حماس خواستند تا گروگان‌های باقی‌مانده را آزاد کند و سلاح‌های خود را کنار بگذارد.
از تحریم تا به رسمیت‌شناسی؛ آیا غرب به سمت فشار بر اسرائیل حرکت می‌کند؟
فرانسه و بریتانیا اکنون به عنوان مهم‌ترین کشورهای غربی حامی تشکیل کشور فلسطین، نقشی کلیدی در این روند ایفا می‌کنند. این دو کشور که هر دو به سلاح هسته‌ای مجهز هستند و کرسی دائم شورای امنیت سازمان ملل را در اختیار دارند، در شکل‌گیری خاورمیانه مدرن نیز به عنوان قدرت‌های استعماری، نقش تعیین‌کننده‌ای بر عهده داشته‌اند. همراه با کانادا، این کشورها نخستین اعضای گروه هفت اقتصاد بزرگ و ثروتمند غربی خواهند بود که فلسطین را به رسمیت می‌شناسند.
مجتبی رحمان، رئیس دفتر اروپا در مؤسسه مشاوره سیاسی اوراسیا با بیان این جمله «این یک لحظه مهم است» تأکید می‌کند که تصمیم فرانسه و بریتانیا می‌تواند اثری دومینووار بر سایر کشورها بگذارد. با این حال، دولت ترامپ همچنان با این دیدگاه که به رسمیت شناختن فلسطین می‌تواند راه را برای تحقق راه‌حل دو کشوری در این مناقشه دیرینه هموار کند، مخالفت می‌ورزد. ترامپ روز سه‌شنبه با اشاره به حماس اعلام کرد که اگر چنین اقدامی صورت گیرد، در واقع به حماس پاداش داده می‌شود و او هرگز این مسیر را انتخاب نخواهد کرد.
آلمان که ریشه روابط تاریخی خود با اسرائیل را در نقش این کشور در هولوکاست یهودیان جست‌وجو می‌کند، همچنان با احتیاط نسبت به هر اقدامی که امنیت اسرائیل را به خطر بیندازد، واکنش نشان می‌دهد. اتریش نیز رویکردی مشابه را دنبال می‌کند. در همین حال، اتحادیه اروپا این روزها احتمال قطع دسترسی استارتاپ‌های اسرائیلی به بخشی از برنامه تحقیقاتی عظیم «هورایزن» (Horizon Europe) را که ارزشی بالغ بر ۱۰۰ میلیارد یورو (معادل ۱۱۵ میلیارد دلار) دارد، بررسی می‌کند. با این حال، آلمان اجرای این تصمیم را فعلاً به تعویق انداخته است.
اسرائیل در آستانه چالش تاریخی
برای اسرائیل تمایل قدرت‌های غربی به شناسایی کشور فلسطین، بار دیگر یکی از دغدغه‌های دیرینه را یادآوری می‌کند؛ اینکه حتی با وجود تداوم حمایت آمریکا، ممکن است به تدریج در عرصه جهانی منزوی‌تر شود. اعتراضات گسترده دانشجویی در ایالات متحده و تشدید تنش‌ها میان اسرائیل و دموکرات‌های کنگره، این نگرانی را تشدید کرده است.
بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، در واکنش به اقدام فرانسه هشدار داد که در شرایط فعلی، ایجاد کشور فلسطین به جای همزیستی مسالمت‌آمیز، به سکویی برای نابودی اسرائیل تبدیل خواهد شد. مخالفان اسرائیلی نیز نسبت به تصمیم بریتانیا و فرانسه واکنش تندی نشان داده‌اند. با این حال، حمایت بی‌قید و شرط واشینگتن از اسرائیل و ادامه رایزنی‌ها با مسکو و پکن درباره منافع امنیتی کلیدی به تل‌آویو اجازه داده تا تنش‌های رو به افزایش با سایر دولت‌های غربی را مدیریت کند.
با این حال، اسرائیل دیگر نمی‌تواند روی جبهه‌ای متحد از سوی کشورهای غربی حساب کند؛ هم‌پیمانانی که همواره از عملیات دفاعی اسرائیل حمایت می‌کردند، پشتوانه دیپلماتیک‌اش در مجامع بین‌المللی بودند و در مسائل امنیتی کلیدی همکاری نزدیکی نشان می‌دادند. شماری از نزدیک‌ترین شرکای اسرائیل از جمله هند، سال‌هاست فلسطین را به رسمیت شناخته‌اند و متحدان اروپای شرقی اسرائیل نیز در دوران جنگ سرد چنین اقدامی را انجام داده‌اند. با این حال، «رمی دنیل»، رئیس بخش پژوهش‌های اروپایی در مؤسسه مطالعات امنیت ملی تل‌آویو، معتقد است که اقدام فرانسه و بریتانیا «نشان‌دهنده تغییری در جایگاه بین‌المللی اسرائیل» است.