مدیریت مصرف انرژی و توسعه فناوری‌های کم‌مصرف امروزه نه یک انتخاب بلکه یک ضرورت غیرقابل انکار است. بر همین اساس فولاد مبارکه به عنوان یک شرکت بزرگ در صنعت فولاد، با رویکرد نوآورانه و سرمایه‌گذاری در فناوری‌های نوین اقدامات قابل‌توجهی در راستای کاهش مصرف انرژی انجام داده است.
صنعت فولاد در سطح جهانی به‌عنوان یکی از صنایع پایه و استراتژیک شناخته می‌شود که در توسعه اقتصادی کشورها نقشی اساسی ایفا می‌کند هم‌زمان جزو صنایع انرژی‌بر نیز محسوب می‌شود. همین ویژگی باعث شده است که صنعت فولاد سهم قابل‌توجهی در انتشار گازهای گلخانه‌ای و آلودگی‌های زیست‌محیطی داشته باشد. ازاین‌رو، مدیریت مصرف انرژی و توسعه فناوری‌های کم‌مصرف در این صنعت، به یک ضرورت جهانی بدل شده است.
بر همین اساس بسیاری از کشورها و شرکت‌های بزرگ فولادسازی با درک این واقعیت، به‌دنبال راهکارهایی برای بهینه‌سازی مصرف انرژی، کاهش آلاینده‌ها و حرکت به‌سوی تولید پایدار بوده‌اند.
در ایران نیز شرکت فولاد مبارکه به‌عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده فولاد در خاورمیانه و شمال آفریقا، با درک اهمیت این موضوع، اقدامات قابل‌توجهی در راستای کاهش مصرف انرژی و کاهش اثرات زیست‌محیطی انجام داده است. این شرکت با اتخاذ رویکرد نوآورانه و سرمایه‌گذاری در فناوری‌های نوین، توانسته است برخی از خطوط تولید خود را به فنّاوری‌های کم‌مصرف و دوستدار محیط‌زیست مجهز کند. همچنین پروژه‌هایی مانند بهینه‌سازی سامانه‌های احتراق، بهره‌برداری از واحدهای بازیافت حرارتی و مدیریت هوشمند مصرف انرژی در این مجموعه، گامی مؤثر در جهت حرکت به‌سوی تولید سبز و کاهش ردپای کربنی صنعت فولاد ایران به شمار می‌رود.
یکی از برجسته‌ترین اقدامات این شرکت، اجرای پروژه نیروگاه خورشیدی ۶۰۰ مگاواتی «آفتاب شرق» است که بزرگ‌ترین نیروگاه خورشیدی متمرکز ایران و بیست و پنجمین نیروگاه بزرگ جهان محسوب می‌شود. این پروژه که فاز اول آن اخیراً با حضور رئیس‌جمهور افتتاح شد، با فناوری‌های پیشرفته از جمله پنل‌های خورشیدی دووجهی و سیستم ردیاب نور خورشید، می‌تواند سالانه از انتشار ۸۵۰ هزار تن گاز CO2 جلوگیری کند. این میزان معادل جذب کربن توسط ۴۲.۵ میلیون اصله درخت است که میزان قابل توجهی است و نشان می‌دهد این طرح تا چه اندازه می‌تواند در کاهش ردپای کربنی این شرکت مؤثر باشد.
علاوه بر انرژی‌های تجدیدپذیر، فولاد مبارکه با بهره‌گیری از سیستم‌های مدیریت انرژی هوشمند، مصرف انرژی را به‌صورت ملموسی بهینه کرده است. مصرف ویژه انرژی حدود ۲۳ گیگاژول به ازای تولید هر تن فولاد نسبت به میانگین جهانی (18 تا 30 گیگاژول) عدد قابل قبول است.
در حوزه کنترل و کاهش آلودگی هوا نیز، نصب بیش از ۲۰۰ تجهیز پایش و کاهش انتشار آلاینده‌ها و بهره‌گیری از سیستم‌های پایش آنلاین کیفیت هوا، نمایانگر تعهد فولاد مبارکه به حفظ محیط‌زیست و بهبود کیفیت هوای منطقه است. همچنین، پروژه‌های کربن‌زدایی این شرکت در راستای استانداردهای جهانی و رقابت‌پذیری در بازارهای صادراتی، اهمیت استراتژیک ویژه‌ای یافته‌اند.
مدیریت منابع آبی نیز از دیگر ابعاد مهم اقدامات محیط‌زیستی فولاد مبارکه محسوب می‌شود. کاهش مصرف آب به ۲.۲۵ مترمکعب به ازای هر تن محصول از طریق بازیافت پساب و انتقال آب از منابع پایدار، به حفظ منابع آبی حیاتی نظیر زاینده‌رود کمک شایانی کرده است. استفاده از خنک‌کننده‌های هیبریدی و رویکرد اقتصاد چرخشی در مدیریت آب و انرژی هم بهبود کارایی و پایداری منابع طبیعی را به دنبال دارد.
به‌طور کلی می‌توان گفت فعالیت‌های توسعه فضای سبز، حمایت از طرح‌های ملی محیط‌زیستی و همچنین تشویق تأمین‌کنندگان به رعایت استانداردهای زیست‌محیطی، بخشی از استراتژی‌های جامع فولاد مبارکه در جهت ارتقای مسئولیت اجتماعی و زیست‌محیطی است.
بنابراین در اینجا می‌توان بار دیگر تأکید کرد که شرکت فولاد مبارکه با سرمایه‌گذاری در فناوری‌های پاک و مدیریت هوشمند منابع، الگویی موفق در صنعت فولاد ایران برای حرکت به سمت توسعه پایدار محسوب می‌شود. این اقدامات نه‌تنها به کاهش مصرف انرژی و انتشار گازهای گلخانه‌ای کمک کرده، بلکه سازگاری با استانداردهای بین‌المللی را نیز تضمین کرده است. با وجود این موفقیت‌ها، چالش‌هایی همچون ناترازی انرژی در کشور همچنان باقی است که می‌تواند به صنعت فولاد زیان وارد کند. تجربیات موجود به‌خوبی نشان می‌دهد که فناوری‌های نوین و برنامه‌ریزی هوشمندانه می‌تواند به شکل مؤثری از مصرف بی‌رویه انرژی و آلودگی‌های زیست‌محیطی بکاهد و مسیر توسعه صنعتی پایدار را هموار سازد. بنابراین لازم است دیگر صنایع نیز بیش‌از‌پیش به این حوزه توجه داشته باشند.