کد خبر: 54248 | صفحه ۲ | سیاست روز | تاریخ: 24 مهر 1404
چه کسی حقیقت هواپیمای اوکراینی را میگوید؟
شمخانی علیه روحانی
دبیر پیشین شورایعالی امنیت ملی در پاسخ به سوالی راجع به هواپیمای اوکراینی میگوید که شهید محمد باقری رئیس وقت ستاد کل نیروهای مسلح با او تماس گرفت و گفت که هواپیما به اشتباه هدف قرار گرفته است. شمخانی گفت پس از قطع تماس با باقری، بلافاصله با رئیسجمهور تماس گرفته و موضوع را به او اطلاع داده است.
پس از انتشار مصاحبه دبیر پیشین شورایعالی امنیت ملی درباره ابعاد جنگ ۱۲ روزه و گریزی به ماجرای سقوط هواپیمای اوکراینی، بار دیگر حقیقت این ماجرا در معرض توجه قرار گرفت.
به گزارش فرارو، از زمانی که هواپیمای اوکراینی بر فراز تهران مورد اصابت سامانه پدافندی تور ام – ۱ قرار گرفت تا زمانی که اصل ماجرا به صورت رسمی اعلام شد، سه روز فاصله بود. در این فاصله سه روزه، موضوع هدف گرفتن هواپیما از سوی پدافند خودی کتمان میشد. با گذر زمان و فاصله گرفتن از این حادثه نیز مسئولین ارشد سیاسی و نظامی کشور درباره این موضوع صحبت کردند. اختلاف قدیمی و جنگ لفظی علی شمخانی و حسن روحانی نیز که پیش از این در حوزههایی مانند هستهای و مذاکرات بالا گرفته بود، به تازگی در موضوع اطلاع یا عدم اطلاع از اصل ماجرای هواپیمای اوکراینی هم داغ شد.
دو روایت که ۱۸۰ درجه با یکدیگر تفاوت دارند. این روایت در مصاحبه با جواد موگویی مستندساز در برنامه ماجرای جنگ مطرح شده است. برنامهای که از قسمت ابتدایی تا کنون حواشی زیادی به دنبال داشته و پخش آن نیز با چالشهایی مواجه شده بود. با توجه به اختلافات عمیق دو طرف، مشخص نیست که کدام روایت همان حقیقت است.
شمخانی: هم من میدانستم هم رئیسجمهور
دبیر پیشین شورایعالی امنیت ملی در پاسخ به سوالی راجع به هواپیمای اوکراینی میگوید که شهید محمد باقری رئیس وقت ستاد کل نیروهای مسلح با او تماس گرفت و گفت که هواپیما به اشتباه هدف قرار گرفته است. شمخانی گفت پس از قطع تماس با باقری، بلافاصله با رئیسجمهور تماس گرفته و موضوع را به او اطلاع داده است. تماسی که به زعم او غروب روز چهارشنبه اتفاق افتاده است. دبیر پیشین شعام در پاسخ به نکته مجری درباره این که مجموعه دولت و آقای ظریف میگویند ما اطلاع نداشتیم، این طور واکنش نشان میدهد که رئیسجمهور اطلاع داشت و من وظیفه نداشتم آقای ظریف را مطلع کنم. آقای روحانی باید به ظریف میگفت. این نخستین محل تفاوت روایت شمخانی و تیم روحانی از زمان اطلاع پیدا کردن از ماجرای هواپیماست. پرواز PS752 هواپیمایی بینالمللی اوکراین، بامداد چهارشنبه ۱۸ دی ۱۳۹۸ سقوط کرد و تمام ۱۷۶ سرنشین آن جان باختند. پس با توجه به روایت شمخانی، حسن روحانی غروب چهارشنبه ۱۸ دی از این موضوع مطلع شد.
موضوع بعدی به فاصله سه روزه از حادثه تا اعلام رسمی برمیگردد. فاصله زمانی که با سکوت همراه نبود بلکه فرضیه مورد اصابت قرار گرفتن هواپیما را کتمان میکرد. شمخانی درباره این فاصله سه روزه نیز گفت که ستادکل نیروهای مسلح در حال بررسی علت حادثه بود. در شورایعالی امنیت ملی از سوی یکی از اعضا نیز این فرضیه مطرح شده بود که جنگ الکترونیک آمریکا باعث این اتفاق شده است.
روایت متضاد روحانی با شمخانی
حسن روحانی روز ۲۷ بهمن ۱۳۹۸ در جریان یک نشست خبری و در پاسخ به سوالی راجع به این حادثه که آن زمان بسیار داغ بود و فقط ۴۰ روز از آن میگذشت، روایت خود را ارائه کرد. چکیده روایت روحانی از این قرار بود: «در موضوع هواپیمای اوکراینی آنچه در دولت مطرح شد، یک سانحه بود. بعدازظهر چهارشنبه جلسه شورای عالی امنیت ملی باز هم مسأله سانحه مطرح بود نه چیز دیگر؛ شب که رئیسجمهور اوکراین با من صحبت کرد لحن او یک مقدار متفاوت بود و یک احتمالاتی را میداد یا اطلاعاتی را برخی از کشورها به او داده بودند. پنجشنبه یک مقدار شبهات بیشتر شد. غروب پنجشنبه که با رئیس ستادکل صحبت میکردم تقریباً این احتمال دیگر قوی بود. اولین لحظهای که به طور رسمی به من اعلام شد سقوط هواپیمای اوکراینی ناشی از خطای انسانی بوده، ساعت ۴٫۵ بعدازظهر جمعه بود و من همان لحظه گفتم که همین الان اعلام شود؛ گفتند باشد؛ بعد که دیدم اعلام نشد پرسیدم و دیدم در نهایت تصمیمی گرفته شده که جلسه شورای عالی امنیت ملی تشکیل شود. تصمیم نهایی اتخاذ شد که رسماً اعلام شود و مسئولیت را بپذیرند؛ ساعت ۱۲ دیدم اعلام نشده تعجب کردم؛ صبح شنبه اعلام شد.» این روایت بار دیگر پس از انتشار صحبتهای شمخانی از سوی سایت حسن روحانی منتشر شد.
تیم روحانی چه میگوید؟
محمود واعظی، رئیس دفتر روحانی در دوران دوم ریاستجمهوری او هم اردیبهشت ۱۴۰۳ در روایتی از این سه روز ارائه داد. او گفت: «صبح پنج شنبه، بعد از جلسه دبیرخانه شورای امنیت ملی، معاون شمخانی از ظریف میخواهد که چیزی را اعلام کند؛ ظریف میگوید من هیچ چیزی نمیدانم، چه چیزی را اعلام کنم. ظریف به شمخانی میگوید در بیرون گفته شده به هواپیما شلیک شده، که شمخانی میگوید این را هم داریم بررسی میکنیم.اینجا شکشان بیشتر شد. ساعت ۲ و نیم عصر، ظریف یا اسلامی با من تماس گرفتند که اینها دارند این عامل را هم بررسی میکنند.من زنگ زدم به روحانی گفتم؛ روحانی بلافاصله جلسه شورای امنیت ملی را بعد از نماز مغرب تشکیل دادند. در جلسه، روحانی به قطعیت رسید که [هواپیما زده شده] و اصرار میکند که باید امشب به مردم اعلام شود.»
او در ادامه میگوید: «در جلسه مخالفت وجود داشته که ما به قطعیت نرسیدم؛ روحانی میگوید تمام رسانهها چیز دیگری میگویند، شما چیز دیگری میگویید؛ محکم بگویید هست یا نیست. بعد از جلسه توافق میکنند که بیانیه بدهند؛ روحانی هر چه صبر میکند می بیند بیانیه اعلام نمیشود. بالاخره شنبه اعلام شد. اگر آن جلسه با آن فشار تشکیل نمیشد ممکن بود چیزهای دیگر رخ دهد.»
محمدجواد ظریف، وزیر خارجه دولت روحانی هم چند اظهارنظر در این خصوص دارد. او در بخشی از صحبتهای با سعید لیلاز که فایل آن اردیبهشت ۱۴۰۰ درز پیدا کرد گفته بود: «صبح چهارشنبه هواپیمای اوکراینی را زدند، من ظهر جمعه رفتم جلسه ویژه دبیرخانه شورای امنیت و عرض کردم که حالا دنیا میگوید موشک خورده است، اگر واقعا موشک خورده است، بگویید تا ببینیم چطور میتوانیم علاج کنیم. خدا شاهد است آنگونه با من برخورد کردند که انگار کفر ابلیس گفتم.»
او سال ۱۳۹۹ در سالگرد این حادثه نیز با تسلیت به خانوادههای داغدار نوشت: «در آن ساعتهای تلخ بعدازظهر جمعه نیک میدانستم که اذعان به چنین واقعیت تلخی در جهان بی سابقه یا بسیار کم سابقه است و چه میزان فشار بینالمللی برای من و همکارانم به دنبال خواهد داشت و درک میکردم پذیرش خطای دهشتناک یک یا چند تن برای دلاورمردانی که جان خود را برای دفاع از این مردم و مرز و بوم در طبق اخلاص گذاشتهاند، چقدر دشوار است. گرچه هیچ نقش و یا حتی اطلاعی از تحولات نظامی نیمه شب و فاجعه دهشتناک بامداد چهارشنبه سیاه ۱۸ دی ۹۸ نداشتم، ولی به عنوان یک مقام رسمی خاضعانه و با قلبی پر از اندوه از همگان عذرخواهی کردم و هنوز نیز شرمنده و عذرخواهم. از همان روز نیز همراه همکارانم در وزارت امور خارجه صادقانه کوشیدهایم که وظایف خود را برای کشف حقیقت، کمک به کاهش آلام خانوادهها، جلوگیری از تضییع حقوق آنان و همزمان حفظ و حراست از منافع ملی در برابر بدخواهان این مرز و بوم به انجام رسانیم.»