گروه بین الملل - دیروز (5 اسفند)، اولین سالگرد تهاجم نظامی روسیه به اوکراین بود. این جنگ که تقریبا هر روز سرخط خبرهای اکثر رسانه‌های جهان بوده است، معادلات بین‌المللی را تحت تاثیر قرار داده و طی یک‌ سال گذشته زمزمه جنگ هسته‌ای نیز به گوش رسیده‌ است.
در آخرین تحولات پیرامون جنگ اوکراین که پس از جنگ جهانی دوم، شدیدترین جنگ در اروپاست، ناتو اعلام کرد که مصمم است به کی‌یف در برابر حمله روسیه کمک کند. همزمان دمیتری مدودف اعلام که روسیه آماده است تا نیروهای خود را در مرزهای لهستان مستقر کند.
در همین رابطه شارل میشل، رئیس کمیسیون اروپا در توئیتی نوشت: «امروز سالروزی تاریک برای، اوکراین، اروپا و جهان است. یک سال است که روسیه به اوکراین هجوم برده و یک سال است که اوکراین با شجاعت در حال مبارزه است. اوکراینی آزاد و مستقل، همان اروپایی آزاد و مستقل است.»
به گزارش یورونیوز، شورای اروپا نیز در یک‌سالگی جنگ اوکراین در بیانیه‌ای با اعلام حمایت مجدد خود از این کشور را در مقابل روسیه، اعلام کرد: «همه مردم اوکراین شایسته زندگی در صلح و انتخاب آزادانه سرنوشت خود هستند. این کشور عضو خانواده اروپایی ما است. آن‌ها تمایل خود برای عضویت در اتحادیه اروپا را ابراز کردند و ما آن را با اعطای وضعیت نامزدی در این اتحادیه تصدیق کردیم. اتحادیه اروپا به حمایت از اوکراین در زمینه‌های سیاسی، اقتصادی، بشردوستانه، مالی و نظامی از طرق مختلف ادامه می‌دهد. ما همچنین بر اساس قوانین بین‌المللی و اروپایی با استفاده از دارایی‌های مسدود شده روسیه، کی‌يف را در بازسازی اوکراین یاری‌ خواهیم کرد و با به کارگیری بسته تحریمی دهم علیه روسیه، فشار جمعی خود بر این کشور را با هدف پایان دادن به این جنگ افزایش می‌دهیم.» 
همچنین کاخ سفید نیز روز جمعه از وضع‌ تحریم‌های جدیدی با هدف تضعیف اقتصاد روسیه و کاهش دسترسی این کشور به فناوری‌های حساس خبر داد. این تحریم‌ها که بخش‌هایی چون بانکداری و صنایع دفاعی این کشور را هدف قرار می‌دهند، بر ۲۰۰ فرد و نهاد در روسیه و کشورهای ثالث در سراسر اروپا، آسیا و خاورمیانه که حامی تهاجم نظامی روسیه به اوکراین هستند اثر می‌گذارند.
تحریم‌های جدید همچنین «ده‌ها موسسه مالی و مقامات روسیه و همچنین مقامات نیروهای نیابتی که به صورت غیرقانونی در اوکراین فعالیت می‌کنند» را هدف قرار خواهند داد.
بریتانیا هم در سالگرد تهاجم نظامی روسیه به اوکراین، تحریم‌های جدیدی علیه مسکو وضع کرد. ممنوعیت صادرات هر کالایی که روسیه تا کنون در میدان نبرد استفاده کرده است و همچنین ممنوعیت واردات کالاهای آهنی و فولادی از این کشور از جمله این تحریم‌ها است.
بریتانیا در سال گذشته با مسدود کردن دارایی‌ها و هدف قرار دادن مقامات کرمالین، اقتصاد روسیه را به منظور کاهش توانایی این کشور در تهاجم نظامی به اوکراین هدف قرار داد.
قطعنامه سازمان ملل علیه روسیه
در همین حال روز گذشته و همزمان با سالگرد جنگ اوکراین، مجمع عمومی سازمان ملل قطعنامه‌ای غیرالزام‌آور با موضوع درخواست از روسیه برای پایان دادن به درگیری‌ها در اوکراین و خارج ساختن نیروهایش از این کشور تصویب کرد. این قطعنامه که از سوی اوکراین و با رایزنی با متحدانش تنظیم شد با ۱۴۱ رای موافق در مقابل هفت رای مخالف و ۳۲ رای ممتنع تصویب شد.
به نوشته آسوشیتدپرس هفت کشور که علیه این قطعنامه رای مخالف دادند عبارت از بلاروس، نیکاراگوئه، روسیه، سوریه، کره شمالی،‌ اریتره و مالی هستند. علاوه بر این از جمله کشورهایی که به این قطعنامه رای ممتنع دادند عبارت از جمهوری اسلامی ایران، چین، کوبا، پاکستان، هند ، ویتنام، زیمباوه، ازبکستان، تاجیکستان، قزاقستان، اوگانادا، توگو، آفریقای جنوبی، سودان، سریلانکا، نامیبیا، اتیوپی ، بنگلادش و الجزایر هستند.
طرح 12 ماده ای صلح چین
این در حالی است که چین در اولین سالگرد شروع عملیات نظامی ارتش روسیه در اوکراین سند طرح صلح خود برای بحران اوکراین را منتشر کرد.
وزارت امور خارجه چین در این سند خود چندین ابتکار عمل را در راستای حل‌وفصل درگیری در اوکراین مطرح و اهمیت مذاکرات سازنده و اجتناب از تهدید تسلیحات هسته‌ای را برجسته کرد. پرهیز از سیاسی‌کاری و کنار گذاشتن کمپین تحریم‌ها، مقابله با تهدیدهای هسته ای ، احترام همه طرف‌ها به توافق انتقال غلات در دریای سیاه از جمله مفاد این طرح صلح 12 ماده ای هستند.
در بخشی از طرح پیشنهادی چینی ها آمده است: تحریم‌های یکجانبه و فشارهای افراطی نه تنها مشکلات را حل نکرده بلکه مشکلات جدیدی ایجاد می‌کند. ما با اعمال هرگونه تحریم یکجانبه ‌ای که مجوز شورای امنیت سازمان ملل را نداشته باشد مخالفیم.” همچنین این سند با سیاسی کاری در اقتصاد جهان و استفاده از آن به عنوان یک سلاح مخالفت کرد. همچنین در این طرح تاکید شده که حاکمیت، استقلال و تمامیت ارضی همه کشورها باید به شکلی موثر تضمین شود. این مهم است که ذهنیت جنگ سردی را کنار بگذاریم. امنیت یک کشور را نمی‌توان به قیمت امنیت کشورهای دیگر حاصل کرد.
چهار سناریو در باره جنگ اوکراین
گفتنی است پیش بینی‌ها در مورد پایان جنگ اوکراین از یک سال پیش تاکنون تحقق نیافته اند. با این وجود، یک نکته مسلم وجود دارد: اوکراین هنوز دچار فروپاشی نشده است. در این خصوص و بر اساس گزارش روزنامه دیلی تلگراف چهار سناریو در خصوص آینده این جنگ وجود دارد.
نخست اینکه در سال اول جنگ نیرو‌های مسلح روسیه نتوانستند به اهداف سیاسی که در ابتدا توسط پوتین تعیین شده بود دست یابند. با این وجود، به نظر می‌رسد تغییر رژیم در اوکراین که تحت شعار تبلیغاتی نازی زدایی و نظامی زدایی اوکراین مطرح می‌شوند اهداف حداکثری در تلاش‌های کارزار نظامی روسیه هستند. دست کم آن گونه که “دیمیتری پسکوف” سخنگوی کرملین می‌گوید مسکو قصد دارد کی یف واقعیت امروز را بپذیرد یعنی الحاق چهار استان اوکراین که روسیه در حال حاضر به طور کامل کنترل آن را در اختیار ندارد.
اوکراین اگر بتواند با استفاده از تجهیزات نظامی از تحمیل شرایط روسیه جلوگیری کند هرگز چنین نتیجه‌ای را نخواهد پذیرفت. پس از عملیات نظامی موفق اوکراین در خرسون در ماه نوامبر که باعث عقب نشینی روسیه از ساحل رودخانه دنیپرو شد شدیدترین منازعات دوباره به دونباس انتقال یافته اند.
با این وجود، تقریبا چهار ماه است که تنها تغییر اندکی در خط مقدم ایجاد شده است. علیرغم بن بست ایجاد در پیش روی دو طرف کماکان معتقدند که می‌توانند در جنگ قاطعانه پیروز شوند و به حداکثر اهداف استراتژیک خود دست یابند. اوکراین به حمایت نظامی مستمر غرب امیدوار است که در نهایت باعث خواهد شد مسکو مجبور به پذیرش شکست شود. روسیه بر این باور است که می‌تواند بیش‌تر از زمان فعلی شرایط دشوار را تحمل کند و روی خسته شدن غرب از ادامه حمایت از اوکراین حساب باز کرده است.
روسیه بسیج نیرو را آغاز کرده و صنایع خود را به سمت تولید تجهیزات نظامی سوق داده است. به نظر می‌رسد پوتین مصمم به ادامه جنگ علیرغم افزایش فشار مالی و تشدید تحریم‌ها می‌باشد. از نظر او دستیابی به نتیجه‌ای موفق از نظر سیاسی به امری حیاتی و وجودی برای روسیه تبدیل شده است. اگر روسیه واقعا به این نتیجه رسیده باشد جنگ تا زمانی ادامه خواهد یافت که هزینه‌ها در نهایت برای هر یک از طرفین غیرقابل تحمل شود این موضوع سال‌ها به طول خواهد انجامید.
سناریوی دوم این است که پایان دادن به خونریزی در صورتی امکان پذیر است که هر دو طرف با آتش بسی موافقت کنند که عملا وضعیت موجود سیاسی و سرزمینی را متوقف کند. در ظاهر، چنین نتیجه‌ای خوشایند به نظر می‌رسد، زیرا بار کلی بر دوش غیرنظامیان در اوکراین را کاهش می‌دهد. با این وجود، آتش بس‌ها به ندرت نتیجه تعدیل‌های منطبق با یکدیگر هستند. در عوض، آتش بس‌ها نشان دهنده پیروزی‌های دیپلماتیکی هستند که به سختی به دست آمده اند و بازتاب دهنده وضعیت نظامی در میدان جنگ هستند و اغلب به یکی از طرفین مزیت می‌بخشند. به همین خاطر است که مذاکره درباره برقراری آتش بس بسیار دشوار است.
به گزارش فرارو در ادامه این گزارش آمده است: پس سوال کلیدی این است که یک نتیجه قابل تحمل دقیقا چگونه به نظر می‌رسد؟ در داخل اوکراین، پذیرش از دست دادن هر قلمرو مستقلی آینده سیاسی دولت آن کشور را تهدید می‌کند و مردمی که هنوز در این سرزمین‌ها زندگی می‌کنند را در معرض خطر قرار می‌دهد. پوتین با الحاق چهار استان اوکراین عملا گزینه‌های سیاسی خود را برای خروج بدون جنگ از آنجا از بین برده است. غرب نیز تغییر مرز‌ها را برسمیت نمی‌شناسد حتی اگر ممکن باشد آن را به عنوان یک واقعیت موقتی بپذیرد در طول زمان وضعیت معکوس خواهد شد.
مطمئناً آتش‌بس نمی‌تواند دلایل استراتژیک اصلی نزاع را حل کند. پوتین آماده است تا هر دولتی در اوکراین که با غرب متحد باشد را تهدیدی برای حکومت خود و باورهایش در مورد هویت ملی روسیه قلمداد کند. در عین حال، اکثر تحریم‌های غرب به نقطه‌ی بی بازگشت رسیده اند.
بنابراین، پایان جنگ منجر به صلح مثبت نخواهد شد. مشابه توافق مینسک حصول یک آتش بس از طریق مذاکره می‌تواند به کاهش رنج انسانی کمک کند، اما درگیری کلی بین طرفین در سایر زمینه‌ها ادامه خواهد یافت.
در مورد سناریوی سوم می توان گفت: نتیجه دیگری ممکن، اما بسیار نامشخص است. حملات متقابل موفقیت آمیز روسیه در دونباس و ادامه تخریب زیرساخت‌های حیاتی در سراسر کشور می‌تواند مسکو را قادر سازد تا دستاورد‌های ارضی خود را حداقل در مورد چهار استان ضمیمه شده اوکراین تثبیت کند.
یک خط مقدم تثبیت کننده گزینه‌های اندکی را برای کی یف باقی می‌گذارد جز آن که یا به دنبال توافق آتش بس براساس شرایط روسیه باشد یا منتظر ماندن به امید تغییر وضعیت در میدان نبرد. این که چنین سناریویی به واقعیت تبدیل می‌شود یا خیر به عوامل متعددی بستگی دارد که مهم‌تر از همه آن عوامل سطح و زمان حمایت نظامی غرب است.
سیاستمداران غربی دست کم به طور علنی این اهداف را پذیرفته اند، زیرا وعده داده اند از دفاع از اوکراین تا هر زمانی که به طول انجامد ادامه خواهند داد. با این وجود، بیرون راندن روسیه از کل اوکراین مستلزم فروپاشی کامل ارتش آن کشور است. برخی از مقام‌های غربی مانند ژنرال “مارک میلی” رئیس ستاد مشترک ارتش ایالات متحده معتقدند دستیابی به این نتیجه بسیار بعید است. این نتیجه تنها شرایطی که نزدیک به تغییر رژیم در مسکو باشد قابل تصور خواهد بود. تاکنون هیچ نشانه‌ای از شکاف بزرگ در پایگاه قدرت کرملین وجود ندارد.
سناریوی چهارم نیز اینگونه است که به نظر می‌رسد یک پیروزی کامل اوکراینی یک احتمال بعید و دور از امکان تحقق باشد. هر مسیری برای دستیابی به این سناریو مسلما مستلزم جنگنده‌ها و موشک‌های دوربرد است که به اوکراین اجازه می‌دهد حملات را در عمق خاک روسیه انجام دهد. اگر غرب چنین تسلیحاتی را به اوکراین تحویل دهد خطر تشدید تنش هسته‌ای وجود خواهد داشت. خطوط قرمز روسیه در مورد استفاده از تسلیحات هسته‌ای ممکن است انعطاف پذیر باشند، اما اساسا هیچ کس نمی‌داند که پوتین و نزدیک‌ترین مشاوران اش در آن صورت چه واکنشی از خود نشان خواهند داد.
جنگ در اوکراین امنیت اروپا را برای آینده قابل پیش بینی تعریف خواهد کرد. این جنگ پیش‌تر تغییراتی را ایجاد کرده است. فنلاند و سوئد در نهایت به ناتو خواهند پیوست در حالی که ایالات متحده به طور قابل توجهی ردپای نظامی خود را در این قاره افزایش داده است. اعضای اتحادیه اروپا سیاستگذاری خود در عرصه انرژی را معکوس کرده و واردات سوخت‌های فسیلی از روسیه را به میزان قابل توجهی کاهش داده اند. سفر‌های عادی و مبادلات اجتماعی با روسیه عملا متوقف شده اند. بخش عمده این تغییرات در طولانی مدت باقی خواهد ماند زیرا یک پرده آهنین تازه پایین آمده است.