کد خبر: 648 | اخبار صفحات روزنامه | تاریخ: 14 آذر 1401
خبر قطع گاز صنایع ایران فعلا تکذیب شد
پتروشیمیها در تله ناترازی گازی
دبیرکل انجمن صنفی کارفرمایی صنعت پتروشیمی دیروز خبر داده است که گاز پتروشیمی ها قطع نشده است. دبیرکل انجمن صنفی کارفرمایان صنعت پتروشیمی در همین باره گفت است که : «تاکنون هیچکدام از پتروشیمیها با قطع گاز مواجه نشدهاند، اما اعلام شده که آمادگی لازم برای این مساله ایجاد شود.»
احمد مهدوی ابهری همچنین در گفتوگو با ایسنا، با بیان اینکه تاکنون هیچگونه قطع گاز در پتروشیمیهای کشور اتفاق نیفتاده است، اظهار کرد: میزان آمادگی بستگی به سردی هوا و میزان مصرف گاز در کشور دارد، فعلا موضوعی مبنی بر قطع و یا اعمال محدودیت تحویل گاز به پتروشیمیها اعلام نشده است.
وی با بیان اینکه اگر قرار باشد محدودیتی اعمال شود قطعا قبل از وقوع، اعلام خواهد شد، گفت: سال گذشته عدمالنفع پتروشیمیها از قطع گاز و یا اعمال محدودیت حدود ۶۸۰ میلیون دلار بود یعنی این میزان تولید و صادرات صورت نگرفت.دبیرکل انجمن صنفی کارفرمایی صنعت پتروشیمی با اشاره به پیشبینیهای صورت گرفته برای سال جاری گفت: برای امسال هنوز معلوم نیست که چه اتفاقی میافتد و این مساله بستگی به سردی هوا دارد، اکنون با شرکت گاز در تعامل هستیم و هر اتفاقی بیفتد قطعا اطلاعرسانی خواهیم کرد.
یک تکذیب ضعیف و خبری که هست
این سخنان توسط احمد مهدوی ابهری در حالی بیان می شود که در روزهای اخیر خبرهایی مبنی بر قطع گاز پتروشیمی ها بارها به گوش رسیده است.
بنا به گزارشی که «نفت ما» در توئیترش آن را تایید کرده است، گاز پتروشیمیهای کشور برای تامین گاز شهری و همچنین موازنه فشار گاز کشور قطع شده است.این سایت در توئیتی نوشته است: «فرقی ندارد که بیژن زنگنه وزیر نفت باشد یا جواد اوجی! آسانترین راه همیشه بستن شیر فلکه گاز پتروشیمیها بوده است! با نهایت تاسف قطعی گاز پتروشیمیها آغاز شده و بخشی از پتروشیمیهای عسلویه از مدار تولید خارج شدند.»
همچنین وحید حاجی پور از خبرنگاران حوزه انرژی نیز اخیرا در تویترش نوشت: «پس از آغاز مازوت سوزی در چند نیروگاه و تشدید آلودگی هوا، کاهش شدید ذخایر گازوییل که منجر به ایجاد بحران برای کامیونداران شد، حالا گاز پتروشیمیها هم در حال قطع شدن است» و به نظر میرسد که بر اساس خبرهای رسیده حال دولت برای تامین گاز پیش از رسیدن زمستان ناچار به تعطیلی برخی از فازهای پتروشیمیهای کشور شده است.
از سوی دیگر پتروتحلیل نیز طی روزهای خبر داده بود که بخش بزرگی از پتروشیمیهای کشور دچار مشکل تامین گاز خود شده اند. بر اساس این گزارش ظرفیت فاز یک و دو پتروشیمی پردیس به میزان ۲۰ درصد، باوجود قرار داشتن در فصل مصرف اوره کاهش یافته است.
همچنین خوراک گاز پتروشیمی زاگرس به شدت کاهش یافته، اما کاملا قطع نشده است! برخی از شرکتها میگویند: اخطاری مبنی بر قطعی گاز هنوز دریافت نکرده اند! اما همواره پتروشیمیهای متانولی و اوره سازها بیش از شرکتهای دیگر در معرض قطعی گاز قرار میگیرند. برخی منابع خبری نیز به پتروتحلیل گفتهاند که در ساعات گذشته پتروشیمیهای فاز یک عسلویه مانند جم و مجتمعهای دیگر به صورت Normal Operation در سرویس هستند. واحد الفین پتروشیمی جم شامل کورههایی با دریافت خوراک مایع از برزویه (Light End,Raffinate,+C۹,LPG,C۵ cut)، پارس (C۵+ (,Butane,Propane، فازهای گازی (Butane)، آریاساسول، مرواید و کاویان (C۳+) و خوراک گازی از فازهای گازی و پارس (Ethane) است و اگر ارسال خوراک گازی اتان از سمت فازهای گازی یا پتروشیمی پارس دچار قطعی و اختلال شود، پتروشیمی جم هم دچار مشکل خواهد شد.
مصرف اصلی گاز در بخش تجاری
این شرایط نیز در حالی است که طبق آمار در ۴ ماه سرد سال ۱۴۰۰، بین ۶۰-۷۰ درصد از تولید گاز کشور در بخش خانگی و تجاری مصرف میشود. تشدید مصرف گاز در بخش خانگی و تجاری موجب شده است که صنایع عمده مانند سیمان و فولاد، پتروشیمیها و نیروگاهها با کمبود سوخت مواجه شوند و این موضوع عدمالنفع بیش از ۲۰ میلیارد دلاری برای کشور در پی داشته است.
این زیان البته، رقمی است که به صورت حدودی از زیان وارده طی سالهای گذشته به دست آمده است و مشخص نیست در صورت ادامه این وضعیت در سال جاری چه هزینهای به صنعت پتروشیمی کشور در نهایت تحمیل خواهد شد.
در همین حال باید توجه کرد که پیشبینی در مورد ناترازی تولید و مصرف گاز در روزهای سرد امسال در حالی تبدیل به واقعیت میشود که اولین خبرها قطع گاز پتروشیمیها بهویژه در پایتخت انرژی ایران، عسلویه، بود که منتشر شد. خبری که هر چند در نهایت و فعلا تکذیب شده است اما پیشتر در ۲۵ آبان امسال «محمدرضا جولایی» مدیر دیسپچینگ شرکت ملی گاز ایران گفته بود در صورت عدم کاهش مصرف گاز خانگی و تجاری احتمال قطع گاز صنایع و اعمال محدودیت بیشتر برای نیروگاههای کشور وجود دارد.
اخطار ناترازی گازی از بهارستان
اواخر مهرماه امسال نیز کمیسیون انرژی مجلس ایران در گزارشی اعلام کرد که با ادامه بیتوجهی به کمبود گاز در کشور، اختلال جدی در سیستم گرمایش مورد استفاده مردم، کاهش ۷۰ درصدی تولید برق کشور، توقف فعالیت صنایع اساسی، تعطیلی فعالیت بخشی از خدمات عمومی نظیر نانواییها و توزیع آب و بروز نارضایتیهای عمومی در پیش خواهد بود.
مالک شریعتی نیاسر، سخنگوی کمیسیون انرژی مجلس ایران، در جلسه علنی در مجلس گزارش کمیسیون انرژی را در مورد ناترازی تولید و مصرف گاز طبیعی در کشور را قرائت کرد. بر پایه این گزارش، با وجود آن که ایران رتبه سوم بزرگترین تولید کننده گاز طبیعی در جهان را دارد؛ اما با توجه به شروع افت فشار مخازن گازی میدان پارس جنوبی و ادامه روند افزایشی مصرف، چالش جدی برای تامین گاز طبیعی در آینده بسیار نزدیک وجود خواهد داشت.
مالک شریعتی نیاسر، سخنگوی کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی، در جلسه علنی هفته پیش گفت:در صورت بیتوجهی و عدم برنامهریزی و اقدام سریع، کشور با بحران جدی برای امنیت انرژی روبرو خواهد شد؛ به نحوی که واردات این حامل انرژی یا بازگشت به دهه ماقبل ۷۰ شمسی و خرید و توزیع وسایل گرمایشی نفتی و ذغالی بین مردم اجتناب ناپذیر خواهد بود.
همچنین بر اساس گزارش کمیسیون انرژی مجلس، ایران دارای ۲۲ میدان گازی با حجم تقریبی ۳۴ تریلیون متر مکعب است؛ اما تمام این ذخایر از نظر عملیاتی قابل استحصال نیست و در دو دهه گذشته با افزایش متوسط سالانه ۷ درصدی عرضه گاز طبیعی، ۷۵ درصد از سبد انرژی کشور به گاز طبیعی اختصاص یافته است، ولی برنامهریزی مناسبی برای مهار رشد افسارگسیخته تقاضا و مصرف گاز طبیعی در بخشهای مختلف کشور صورت نگرفته است.
آخرین پیش بینی وزارت نفت از تولید گاز طبیعی ایران حاکی از این است که تولید گاز طبیعی در کشور در بهترین حالت از ۹۵۰ میلیون متر مکعب کنونی به حدود ۱.۴ میلیارد متر مکعب در روز تا سال ۱۴۱۰ خواهد رسید و پس از آن با روند کاهشی به ۱.۱ میلیارد متر مکعب در روز در سال ۱۴۲۰ خواهد رسید. این آمار تنها در شرایطی تغییر میکند که ایران نیز هم، چون قطر بتواند با شرکتهای بزرگ برای توسعه میدان گازی پارس جنوبی قرارداد امضا کند.
هدر رفت گاز جدی است
از سوی دیگر توجه به این نکته نیز لازم است که ادارات دولتی که ذیل بخش خانگی و تجاری تعریف میشوند از جمله بخشهایی هستند که هدررفت گاز در آنها قابل ملاحظه است و ضرورت دارد دولت فکری به حال مصرف غیربهینه گاز در آن کند. بدین ترتیب محمد مخبر معاون اول رئیس جمهور در ۲۷ آبانماه بخشنامه ضوابط مصرف انرژی در تمامی ادارات دولتی را ابلاغ کرد.
حال با بررسی تمامی این شرایط حتی با تکذیب فعلی صورت گرفته و قطع نشدن گاز پتروشیمی ها حداقل در زمان حاضر ، اما دیگر پیش بینی قطع گاز پتروشیمیها و احتمالا در ادامه برخی دیگر از صنایع ایران، حالا نه تنها دیگر عجیب نیست بلکه به نظر میرسد حداقل بخش بزرگی از این صنایع به طور کامل آماده بروز این ماجرا نیز بوده اند.
دبیرکل در آبان ماه اخطار داده بود
کما اینکه ابهری به عنوان دبیرکل انجمن صنفی کارفرمایی صنعت پتروشیمی ایران در تاریخ ۲۳ آبان سال جاری خبر داده بود: پتروشیمیها حاضرند که اگر مردم در ۴ ماه سال سرد صرفهجویی کنند و نسبت به سال قبل میزان مصرف گاز را کاهش دهند ۸۰ درصد قیمت خوراک را به مردم بدهند.
دبیرکل انجمن صنفی کارفرمایی صنعت پتروشیمی ایران همچنین گفته بود: پیشنهاد دیگر ما برای عبور از چالش کمبود گاز در کشور صرفهجویی است، ما به وزارت نفت اعلام کردیم پتروشیمیها حاضرند که اگر مردم در ۴ ماه سال سرد صرفهجویی کنند و نسبت به سال قبل میزان مصرف گاز را کاهش دهند ۸۰ درصد قیمت خوراک را به مردم بدهند، یعنی منابع را نیز پتروشیمیها تامین کنند. اگر به این شکل ۲ تا ۳ درصد هم در مصرف گاز صرفهجویی شود نه تنها در زمستان گاز پتروشیمیها قطع نمیشود بلکه به تولید و ارزآوری کشور هم ضربه وارد نمیشود. صرفهجویی باید از منازل، صنایع مختلف و نیروگاهها آغاز شود هرچند که باید خیلی زودتر این اقدامات را انجام میدادیم.
بیان این سخنان از سوی احمد مهدویابهری، در همان زمان نشان میداد که زیان وارد شده حاصل از قطع خوراک پتروشیمی و قطع گاز این صنایع چنان سنگین است که حتی در صورت صرفه جویی مصرف کنندگان این بخش میتواند منابع را نیز به طور کامل تامین کند.
گاز داریم، سرمایه گذار نداریم
این شرایط، اما در حالی رخ میدهد که بنا به گفتههای «نرسی قربان»، کارشناس حوزه انرژی با توجه به حجم بالای ذخایر گازی کشور و با ذخایر گازی کنونی که ایران در اختیار دارد، کشور ما توان آن را دارد تا به اندازه روسیه گاز تولید کنیم. در واقع تولید ما نسبت به مصارف و جمعیتی که داریم از بسیاری از کشورها بالاتر است. اما مساله اصلی بر سر منابع است، ما باید این ذخایر را بالفعل کنیم.
اما این کارشناس اقتصاد انرژی بالفعل شدن این منابع گازی عظیم را منوط به سرمایهگذاری و داشتن تکنولوژی لازم میداند.
قربان میگوید: «قیمت گاز همواره بسیار ارزان بوده است و این مساله باعث شده تا مردم هم اهمیت چندانی به میزان مصرف خود ندهند. البته این امر تبعات دیگری هم داشته که مهمترین آنها ایجاد فشار بسیار سنگین بر روی شبکه انتقال و اختلال در روند صادرات گاز کشور بوده است.»
معضل فشار سنگین روی شبکه انتقال گاز کشور خود مشکلی بسیار حاد است، چرا که هم بر شبکه صادرات گاز کشور فشار مضاعفی میآورد و هم آنکه بسیاری از مردم در نقاط مختلف کشور، به خصوص در شمال ایران را در معرض قطعی گاز قرار میدهد.نرسی قربان بخش دیگری که بسیار بااهمیت است را در بخش عرضه میداند که به دلیل تحریمها و مسائل سیاسی متعدد در حال حاضر کشور ما به سرمایه عظیمی برای سرمایهگذاری در توسعه صنعت گاز، زیرساختها و تکنولوژیهای مرتبط با آن دسترسی ندارد.
نرسی قربان با تاکید بر سابقه علاقهمندی بازیگران بینالمللی برای توسعه بخش گاز ایران و مشارکت در این صنعت گفت: «در میانه دهه ۷۰ تا اوسط دهه ۸۰ بسیاری از شرکتهای بزرگ جهان مانند شل، پتروناس، بیپی و دیگران برای سرمایهگذاری در بخش گازی ایران تلاش کردند، اما نهایتا به دلیل عدمحصول توافق و تحریمها و مسائل سیاسی این امر محقق نشد. با رفتن این شرکتها نیز سرمایه جایگزینی برای بخش نفت و گاز ایران هم مهیا نشد.»
وقتی وزیر هم بحران را پذیرفت
چندی پیش نیز اوجی به عنوان وزیر نفت خبر داده بود که در سال ۱۴۰۰ ناترازی بخش گاز حدود ۲۴۰ میلیون متر مکعب بود و به دلیل موضوعات پیش آمده واردات گاز از ترکمنستان نداشتیم. وزیر نفت همچنین گفته است که اگر این سرمایه تامین نشود ایران خود به واردکننده نفت و گاز تبدیل خواهد شد. با توجه به آن که مذاکره ۳ ساله برای آزادسازی ۷ میلیارد دلار از منابع بلوکه شده ایران در کره جنوبی به نتیجه نرسیده است، کارشناسان نسبت به تامین چنین مبلغی حتی در یک بازه زمانی طولانی نیز ابراز تردید کردهاند. حتی در صورت امضای توافق برجام نیز با توجه به آنکه فروش نفت کماکان محدود خواهد ماند، تامین چنین سرمایهای دور از انتظار خواهد بود.
حال با این شرایط باید توجه کرد که هر چند اکنون مساله قطع گاز پتروشیمی ها تکذیب شده است اما اگر مدیران وقت هر چه سریع تر راهی برای خروج از بن بست سرمایه گذاری بر روی صنعت نفت و گاز ایران نیابند، بحران گازی صنایع ایران از جمله پتروشیمی و فولاد را دچار مشکل جدی خواهد کرد و در ادامه به سراغ مصارف شهری نیز خواهد رفت.