کد خبر: 14969 | صفحه ۷ | تولید و تجارت | تاریخ: 09 شهریور 1402
اظهارات مدیرکل آژانس در آستانه بند غروب برجام بررسی می‌شود
رمزگشایی از صحبت‌های گروسی
رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به تازگی گفته است: «ایران مواد هسته‌ای لازم برای چندین سلاح هسته‌ای را دارد، اما باید تاکید کنم که در حال حاضر هیچ سلاح هسته‌ای ندارد. ما باید میان داشتن تسلیحات هسته‌ای و داشتن توانایی ساخت این سلاح‌ها تمایز قائل شویم. این مساله‌ای بسیار حائزاهمیت است. مهم است که به نقطه‌ای برسیم که در آن این برنامه ثبات داشته و شرایط دیپلماتیک و سیستم برای حصول اطمینان از این بابت، مهیا شده باشد. وی همچنین مدعی شده ایران درخصوص برخی مسائل شفاف‌سازی نکرده و این مایه نگرانی است.»
گروسی در بخشی دیگر از سخنان خود گفت: «با اینکه توافق مرده اعلام نشده، به پوسته‌ای خالی بدل گشته است. هیچ کس هیچ تعهدی و وظیفه‌ای را در این توافق انجام نمی‌دهد. ایران در حال غنی‌سازی ۶۰ درصدی است. ما در ماه ژانویه از آبشاری نمونه‌برداری کردیم و شاهد غنی‌سازی ۸۴ درصدی بودیم.» این سخنان گروسی در شرایطی مطرح می‌شود که وی در خردا ماه سال جاری در تازه‌ترین گزارش خود درباره فعالیت‌های هسته‌ای ایران، از حل و فصل دو مساله پادمانی ادعایی خبر داده بود.
در این خصوص محمد اسلامی رئیس سازمان انرژی اتمی ایران در مورد مکان‌های باقیمانده‌ای که آژانس باید بررسی کند و گزارشی که از گروسی در نشست آتی شورای حکام خواهیم داشت، گفت: «مذاکرات با آژانس نیست. موضوع ما تعاملات با آژانس است که در چارچوب پادمان و ان. پ. تی انجام می‌شود. از چهار مکان، دو مکان باقیمانده است. غنی سازی طبق برنامه اقدام راهبردی در چارچوب تدابیر کلی نظام انجام می‌شود. امسال همان شرایطی را که در گذشته بوده یک مقدار متفاوت‌تر تجربه خواهیم کرد.» این اظهارات طرفین ایرانی و غربی در شرایطی مطرح می‌شود که به تاریخ غروب برجام (۲۶ مهر) نزدیک می‌شویم. تاریخی مهم که دولت‌های غربی باید در مورد چگونگی رسیدگی به انقضای تحریم ها، علیه ایران و پیامد‌های مختلف آن اجماع نظر کنند.
این شرایط، پرسش‌هایی را در ذهن ایجاد می‌کند از جمله این که هدف و منظور گروسی از مطرح کردن موضوع عدم همکاری ایران با آژانس چیست؟ آیا ایران می‌تواند تا پیش از انتخابات ایالات متحده، انتظارات آژانس را براورده کند و رویکرد دولت بایدن در این خصوص چه خواهد بود؟
در همین رابطه حشمت‌الله فلاحت‌پیشه، رئیس پیشین کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس و استاد دانشگاه در گفت و گویی که با سایت فرارو داشته، توضیح می‌دهد: «بخش‌هایی از سخنان گروسی با واقعیت همخوانی دارد. بخشی از سخنان او نیز جزو وظایف سیاسی وی دسته بندی می‌شود. گروسی در سخنان خود اشاره کرده است که اگرچه ایران، بمب هسته‌ای نساخته، اما ذخایر اورانیوم ایران برای ساخت چندین بمب کافی است. چنین اظهار نظری دروغ نیست. گروسی در این بخش سخنان خود به درستی اشاره می‌کند که گرچه ایران برنامه‌ای برای ساخت بمب ندارد، اما قابلیت و فناوری لازم برای تولید بمب را دارد. ایران نیز بار‌ها اعلام کرده است که دست به ساخت بمب نخواهد زد. ایران به شکل شفاف مشخص کرده که سوخت ۲۰ و ۶۰ درصد را برای اهداف مسالمت آمیز تولید کرده است.»
وی افزود: «گروسی در بخشی دیگر از سخنان خود به عدم همکاری شفاف ایران با آژانس تاکید کرده است. انتظار گروسی از شفاف سازی، در واقع اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی توسط ایران است. این در حالی است که ایران هم در برجام و هم در مذاکرات نانوشته‌ای که انجام داده است، اجرای پروتکل الحاقی را به عنوان بخشی از موضوع چالش با آمریکا و دیگر اعضای برجام مطرح کرده است. یعنی تا زمانی که تحریم‌های ایران از بین نرود، ایران نیز دلیلی نمی‌بیند که پروتکل الحاقی یا بازرسی‌های اضافه و مازاد بر پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (NPT)، را بپذیرد.»
پشت پرده کنش‌ها در آستانه غروب برجام
رئیس کمیسیون امنیت ملی مجلس دهم گفت: «از دید من صحبت‌های گروسی نشانه‌ای از یک فضای سیاسی است که قبل از رسیدن به بند «غروب برجام» قرار است در غرب شکل بگیرد. آمریکا و کشور‌های اروپایی به دنبال بهانه‌هایی هستند تا تحریم‌های تسلیحاتی متعارف علیه ایران را حفظ کنند. طبق برجام عملا در تاریخ بیست و هفتم مهرماه، تمامی تحریم‌های تسلیحاتی علیه ایران برداشته می‌شود. البته در آن زمان نیز طبق برجام، اگر این تحریم‌ها و سایر تحریم‌ها برداشته شود، ایران تعهد داده است که اصول الحاقی را در مجلس تصویب کند، اما واقعیت این است که هم تحریم‌های اقتصادی حفظ شده و هم تحریم‌های پرشمار دیگری به تحریم‌های پیشین اضافه شده است. به طور دقیق تر، بیش از ۷۰۰ تحریم به تحریم‌های قبلی اضافه شده که به تحریم‌های دوران ترامپ موسوم است.»
وی افزود: «نوعی زمینه سازی در غرب در حال شکل گیری است تا مانع از اجرای بند غروب برجام شوند و بعد از تاریخ ۲۷ مهرماه دوباره تحریم‌های موشکی و سلاح‌های ایران ادامه پیدا کند. این سخن گروسی که؛ «برجام دیگر پوچ است» دقیقا به موضوع برجام و قطعنامه مرتبط با برجام بر می‌گردد. یعنی قطعنامه ۲۲۳۱ را زیر سوال می‌برد. زیرا ایران بار‌ها اعلام کرده که طبق برجام از ۲۷ مهرماه، دیگر تحریم‌های متعارف باید برداشته شود؛ بنابراین معتقدم هدف از مطرح کردن این موضوع توسط گروسی، همین است. حتی بخشی از نظارت‌هایی که از اسفند ماه سال گذشته، توسط ایران پذیرفته شد، در راستای همین موضوع بود.»
بایدن در مسیر تنش زدایی با ایران حرکت می‌کند
این تحلیلگر سیاسی گفت: «از دید من، دوگانگی سیاسی که در رفتار آقای گروسی شکل می‌گیرد، زمینه سازی ویژه‌ای است که برای تحولات انتهای ماه آینده انجام می‌شود. در این بازه زمانی، کشور‌های غربی سعی می‌کنند فضای سیاسی را به نفع خود جهت داده و موضوع برجام را به موضوع اوکراین ربط بدهند. این ادعای گروسی که می‌گوید ایران می‌تواند بمب هسته‌ای بسازد نیز قابلیت این را دارد که مستقیما به بند غروب مرتبط شود. شاید اغراق نباشد اگر بگویم غربی‌ها به دنبال بهانه هستند تا به هر نحوی که شده، تحریم‌های موشکی ایران را حفظ کنند.»
وی افزود: «جو بایدن، رئیس جمهوری ایالات متحده، سیاستی را جدا از روند برجام و سیاست رایج آمریکا، در قبال اروپا در پیش گرفته است. بایدن تنش‌های خود را محدود کرده است. از جمله این روش جدید بایدن می‌توان به این موضوع پرداخت که چالش هسته‌ای با ایران را به زمان دیگری موکول کرده است. آمریکایی‌ها سخت گیری‌های مرتبط با فشار حداکثری علیه ایران را کاهش داده اند. برای مثال فضایی ایجاد کرده اند تا ایران، بتواند میزان بیشتری از نفت را تولید و صادر کند و در طرف مقابل، ایران نیز پذیرفته که اقدامات تازه‌ای را شکل ندهد. بایدن در مسیر توافق نانوشته با ایران حرکت کرده است. وی سعی دارد موضوع تنش زدایی را به شکلی مدیریت کند که مجبور نباشد به کنگره جوابگو باشد و اتفاقا ایران نیز به همین سمت در حرکت است. درواقع دو کشور ایران و ایالات متحده، سعی کرده اند در قبال موضوع هسته‌ای به سمت عملیات ایزایی و آزار یکدیگر نروند. دغدغه بایدن اکنون مبارزات انتخاباتی و پیروزی در انتخابات است. اولویت ایجابی ایالات متحده، چین است و سعی دارد مسائل ایران را در سطح مسائل منطقه‌ای حل و فصل کند.»
فلاحت پیشه تاکید کرد: «طبیعتا ایران نیز از این که فروش نفت، به سطح زمان برجام بازگشته خوشحال است و دولت، این موضوع را به عنوان یک دستاورد در نظر می‌گیرد. هرچند که معتقدم ایران می‌توانست تخفیف ندهد و امتیاز‌هایی دیگر نیز بگیرد. با همه این‌ها، بحثی که گروسی مطرح می‌کند از اساس، چیز دیگری است. مهمترین هدف گروسی از مواضعش، همان بند غروب برجام است و وی می‌تواند آغاز کننده این جریان باشد که کشور‌های غربی، تحریم‌های علیه ایران را حفظ کنند.»
