گروه بین الملل - رئیس جمهوری ایران چهارشنبه در تاریخ 4 بهمن به دعوت رسمی رجب طیب اردوغان عازم ترکیه شد. این سفر تاکنون دوبار لغو شده بود. بار اول در آذرماه امسال به دلیل نشست شورای امنیت درباره اوضاع غزه و روند آتش‌بس در این منطقه و بار دوم که به دلیل واقعه تروریستی 13 دی کرمان لغو شد. به گزارش ایرنا، سید ابراهیم رئیسی پیش از ظهر روز چهارشنبه با بدرقه رسمی محمد مخبر معاون اول رئیس جمهور و محسن قمی معاون امور بین الملل دفتر مقام معظم رهبری و نیز برخی وزرا فرودگاه مهرآباد را به مقصد آنکارا ترک کرد و ساعاتی بعد با استقبال عثمان آشکین بک رئیس ترکیه‌ای کمیسیون مشترک ایران و ترکیه و وزیر ورزش و جوانان این کشور وارد آنکارا شد. رئیس جمهور در محل کاخ ریاست جمهوری ترکیه - آق‌سرای - به شکل رسمی از رئیس جمهور ترکیه مورد استقبال قرار گرفت. پس از برگزاری مراسم تشریفات، رئیسی و اردوغان به مدت 2 ساعت با یکدیگر دیدار خصوصی داشته و پس از آن نشست شورای عالی همکاری‌های ایران و ترکیه با حضور مقامات دو کشور برگزار شد.
دلایل این سفر را می‌توان موضوعات مختلف اقتصادی، سیاسی و امنیتی بر شمرد. به گزارش خبرگزاری آناتولی گفت و گو های دو طرف منجر به امضای 10 سند همکاری مشترک در زمینه‌های مختلف از جمله فرهنگی، رسانه و ارتباطات، حمل و نقل ریلی و هوایی،‌ برق، انرژی، اقتصادی و مناطق آزاد تجاری شد. توافق بر سر تقویت حمل و نقل هوایی، احداث خط جدید انتقال گاز و سرمایه‌گذاری ترکیه در میادین گازی ایران، قرارداد بهره برداری خط ما بین شرکت مدیریت شبکه برق ایران و شرکت تیاش ترکیه به منظور بهره برداری از خط ۴۰۰ کیلوولت HVDC-BtB خوی- وان و وعده ترکیه برای اتمام عملیات عمرانی در مرز بازرگان از جمله این توافق ها بود. توافقنامه های مذکور در حضور روسای جمهوری دو کشور و از سوی وزرا و مسئولین مرتبط به امضا رسید. همچنین دو طرف بر افزایش حجم تجارت میان دو کشور به میزان 30 میلیارد دلار تاکید کردند. به باور کارشناسان اگر تمهیدات لازم در نظر گرفته شود، تحقق این حجم از تجارت میان دو کشور در بلند مدت دور از انتظار نیست. رئیس جمهوری ایران در نشست مشترک فعالان اقتصادی دو کشور، فعالان اقتصادی را افسران میدانی برای تحقق این هدف عنوان کرد.
رئیسی در جمع ایرانیان مقیم ترکیه چه گفت؟
رئیسی همچنین با حضور در جمع ایرانیان مقیم ترکیه اظهار کرد: علاوه بر عرصه اقتصادی، گسترش روابط فرهنگی میان دو کشور نیز از اهمیت زیادی برخوردار است. وی ضمن اشاره به نقش موثر ایرانیان مقیم ترکیه در تحقق توافقات صورت گرفته خاطر نشان کرد علاوه بر عرصه اقتصادی، گسترش روابط فرهنگی میان دو کشور نیز از اهمیت زیادی برخوردار است و لازم است ایرانیان مقیم خارج برای حفظ ارتباط خود و فرزندان‌شان با هویت، فرهنگ و سرزمین اجدادی تلاش کنند.
در بخش دیگری از این سفر، مبارزه با تروریسم محور گفت و گوی رئیس جمهوری ایران با همتای ترکیه ای خود بود. در این موضوع، اردوغان بر اهمیت تقویت بیشتر همکاری‌ با ایران علیه گروه‌های تروریستی پ.ک.ک/ی.پ.گ و پژاک که امنیت دو کشور و منطقه را هدف قرار می‌دهند، تاکید کرد. رئیسی نیز با بیان اینکه جمهوری اسلامی ایران امنیت ترکیه را به مثابه امنیت خود مهم و غیرقابل خدشه می‌داند، خاطرنشان کرد: وجود نگاه مشترک در زمینه مبارزه با تروریسم، قاچاق مواد مخدر و اسلحه و برخورد با گروه‌های تروریستی ایران و ترکیه را در کنار یکدیگر قرار داده و زمینه مناسبی بر ارتقای همکاری‌های دو کشور نه فقط در عرصه دو جانبه بلکه در حوزه‌های منطقه‌ای و جهانی و در چارچوب سازمان‌های بین‌المللی ایجاد کرده است. تاکید ترکیه بر اهمیت لزوم همکاری با ایران در خصوص مبارزه با گروه های جدایی طلب کرد را می توان ذیل علاقه مندی ترکیه به استفاده از توان پهپادی ایران به منظور هدف قرار دادن گروه های مورد نظر به واسطه حضور بیشتر آنها در مناطق کوهستانی اقلیم کردستان عراق و استفاده از ظرفیت های ایران به منظور تبادل اطلاعاتی موثر به منظور مقابله بهینه و کارآمدتر با جدایی طلبان کرد ترکیه تحلیل کرد.
همچنین نباید فراموش کرد که این سفر در زمانی انجام می شود که به واسطه جنگ اسرائیل و حماس، منطقه در اوضاع آشفته امنیتی به سر می برد و همه طرف های منطقه ای و حتی جهانی از گسترش دامنه این جنگ نگران هستند. بالتبع مسئله فلسطین از دیگر محورهای گفت و گوی دو طرف بود. کمااینکه سید ابراهیم رئیسی پیش از پرواز به سمت ترکیه در نشستی خبری، از موضوع فلسطین به عنوان یکی از محورهای اصلی گفتگوهای خود با اردوغان نام برد و گفت که دو کشور موضع مشترکی در این مورد دارند و با اشاره به سخنان مقام معظم رهبری، گفت که در دیدار با اردوغان درباره موضوع قطع شریان‌های حیاتی اسرائیل گفتگو خواهد کرد. همچنین باید اشاره کرد که ترکیه علی رغم نزدیکی فکری با حماس به واسطه اندیشه اخوانی دو طرف، اما جزو آن دسته کشورهای مسلمانی است که دارای روابط با اسرائیل است. با این حال ترکیه یکی از معدود کشورهای منطقه به جز ایران بوده که علیه اقدامات اسرائیل در جریانات پس از 7 اکتبرموضع تندی اتخاذ کرده است. ما شاهد چنین رویکردی حتی میان کشورهای عرب منطقه نیز نیستیم و این نیز نشان دهنده رویکرد نسبتا مشابه تهران و آنکارا درباره مساله فلسطین است. در همین رابطه، رئیس جمهوری ترکیه خاطرنشان کرد: ما در مورد لزوم پایان دادن به حملات غیرانسانی اسرائیل به غزه و برداشتن گام‌ های فوری در جهت برقراری صلح عادلانه و پایدار گفتگو کردیم.
بیانیه پایانی نشست آنکارا
لازم به ذکر است، در پایان نیز جمهوری اسلامی ایران و جمهوری ترکیه در بیانیه مشترکی بر عزم راسخ دو کشور برای گسترش مناسبات دوجانبه سیاسی، اقتصادی، فرهنگی تأکید و ضمن تببین دیدگاه‌های خود در خصوص مسایل مهم منطقه‌ای و بین‌المللی به ویژه ضرورت همکاری در راستای توقف فوری جنایات رژیم صهیونیستی برعلیه مردم مظلوم غزه، تاکید کردند: برای بازگشت به شرایط عادی در منطقه دریای سرخ، اقدامات قاطع برای جلوگیری از جنایات رژیم صهیونیستی ضروری است.
در بخشی از این بیانیه آمده است:
- جمهوری اسلامی ایران و جمهوری ترکیه در پرتو روابط سنتی خود بر اساس احترام متقابل، منافع مشترک، دوستی و پیوندهای ریشه‌دار فرهنگی و تاریخی، بر اراده قوی سیاسی خود برای گسترش روابط در همه زمینه‌ها از طریق دیدارهای متقابل در سطوح عالی و تقویت ارتباطات بین مردم تاکید کردند.
- دو کشور برعزم خود برای مبارزه مشترک با همه اشکال و مظاهر تروریسم که به یکی از بزرگترین چالش‌های عصر ما تبدیل شده و آسیب‌های زیادی در منطقه وارد کرده، تصریح نمودند و بر مبارزه با قاچاق کالا، سلاح، مواد مخدر و مبارزه با جنایات سازمان‌یافته در طول مرزهای مشترک تاکید کردند.