رئیس‌جمهور در نخستین کنفرانس خبری‌ش اعلام کرد که ابر پروژه دولت، احیای امید است. این بیان، فراتر از یک شعار سیاسی، انعکاسی از نیاز عمیق جامعه به بازگشت به ارزش‌ها و آرمان‌هایی است که می‌تواند مسیر پیشرفت و توسعه را هموار سازد. امید، به عنوان یکی از اساسی‌ترین احساسات انسانی، نقشی کلیدی در شکل‌گیری تفکرات اتوپیایی و تحقق تغییرات اجتماعی ایفا می‌کند.
امید و اتوپیااندیشی
اتوپیااندیشی یا آرمان‌شهرگرایی، فرآیندی است که در آن افراد و جوامع به تصور و تجسم جهانی ایده‌آل و مطلوب می‌پردازند. این فرآیند بدون وجود امید امکان‌پذیر نیست. امید، نیروی محرکه‌ای است که به ما اجازه می‌دهد فراتر از محدودیت‌ها و موانع کنونی بیاندیشیم و به دنبال ساختن آینده‌ای بهتر باشیم.
در تاریخ بشری، بسیاری از جنبش‌های اجتماعی و تحولات بزرگ، نتیجه امید جمعی به تغییر و بهبود بوده‌اند. از انقلاب‌های سیاسی تا جنبش‌های حقوق مدنی، همگی بر پایه اتوپیااندیشی و امید به آینده‌ای روشن‌تر شکل گرفته‌اند. امید است که به ما جرأت می‌دهد تا از وضعیت فعلی ناراضی باشیم و برای دستیابی به جامعه‌ای عادلانه‌تر و انسانی‌تر تلاش کنیم.
جایگاه امید در تغییر اجتماعی
تغییر اجتماعی، نیازمند مشارکت فعال و مؤثر اعضای جامعه است. امید، انگیزه‌ای قدرتمند برای تحریک این مشارکت است. با داشتن امید، افراد به توانایی خود در ایجاد تغییر باور پیدا می‌کنند و به صورت فعال در فرآیندهای اجتماعی شرکت می‌کنند. این امر می‌تواند از طریق اقدامات کوچک فردی تا حرکت‌های بزرگ جمعی متجلی شود.
از سوی دیگر، ناامیدی می‌تواند به بی‌تفاوتی، انزوا و حتی پسرفت اجتماعی منجر شود. وقتی افراد امید خود را از دست می‌دهند، انگیزه‌ای برای تلاش و مبارزه برای بهبود شرایط ندارند. بنابراین، حفظ و تقویت امید در جامعه، عاملی حیاتی برای پویایی و توسعه اجتماعی است.
احیای امید از طریق آگاهی اتوپیایی
احیای امید در جامعه، نیازمند افزایش آگاهی اتوپیایی است. این آگاهی، شامل درک عمیق از مشکلات فعلی، شناخت پتانسیل‌ها و منابع موجود، و تصور آینده‌ای بهتر است. با ترویج آگاهی اتوپیایی، افراد ترغیب می‌شوند تا نقش فعالی در شکل‌دهی به آینده ایفا کنند.
برای ایجاد این آگاهی، آموزش و پرورش نقش بسزایی دارد. سیستم آموزشی می‌تواند با تشویق تفکر انتقادی، خلاقیت و مشارکت اجتماعی، نسل جدیدی از شهروندان آگاه و امیدوار پرورش دهد. رسانه‌ها نیز با ارائه اطلاعات دقیق، تحلیل‌های عمیق و نشان دادن الگوهای مثبت، می‌توانند به تقویت امید و آگاهی اتوپیایی کمک کنند.
نقش دولت و نهادهای مدنی
دولت و نهادهای مدنی، مسئولیت بزرگی در احیای امید و ترویج آگاهی اتوپیایی دارند. سیاست‌ها و برنامه‌های دولت باید به گونه‌ای طراحی شوند که به بهبود شرایط زندگی افراد کمک کنند و فرصت‌های برابر برای همگان فراهم سازند. مبارزه با فساد، افزایش شفافیت، تقویت عدالت اجتماعی و حمایت از حقوق شهروندی، از جمله اقداماتی است که می‌تواند اعتماد و امید را در جامعه تقویت کند.
نهادهای مدنی نیز با ایجاد فضاهای مشارکت، تشویق به فعالیت‌های داوطلبانه و حمایت از گروه‌های محروم، نقش مهمی در این زمینه ایفا می‌کنند. تعامل سازنده بین دولت، نهادهای مدنی و شهروندان، می‌تواند زمینه‌ساز تحولاتی مثبت و پایدار در جامعه باشد.
احیای امید، فرایندی چندوجهی است که نیازمند تلاش مشترک همه اعضای جامعه است. با تقویت امید و افزایش آگاهی اتوپیایی، می‌توانیم به سوی ساختن جامعه‌ای حرکت کنیم که در آن عدالت، برابری و رفاه برای همه فراهم باشد. این امر نه تنها یک آرزو، بلکه یک ضرورت برای بقای اجتماعی و توسعه پایدار است.
مسعود پزشکیان با تاکید بر احیای امید به عنوان ابر پروژه دولت، به نکته‌ای اساسی اشاره کرده است. اما تحقق این هدف، نیازمند اقدامات عملی و مؤثر است. با سرمایه‌گذاری در آموزش، ترویج ارزش‌های انسانی، تقویت نهادهای دموکراتیک و ایجاد فرصت‌های برابر، می‌توانیم امید را در دل‌های مردم زنده نگه داریم و به سوی آینده‌ای روشن‌تر گام برداریم.
عضو شورای علمی مدرسه مطالعات اتوپیای باشگاه اندیشه