گروه بین الملل - الهام علی‌اف رئیس‌ جمهوری آذربایجان بار دیگر ادعاهایی را در خصوص روابط میان تهران و باکو مطرح کرد. رسانه‌های جمهوری آذربایجان روز گذشته گزارش دادند که علی‌اف بار دیگر در اظهاراتی تحریک آمیز مدعی شد که که کشورش «از ایران نمی‌ترسد.

به گزارش ایسنا به نقل از خبرگزاری مدیامکس علی‌اف که در کنفرانسی بین‌المللی سخنرانی می‌کرد، با بیان که من با سه رییس جمهور ایران، خاتمی، احمدی‌نژاد و روحانی کار کرده‌ام، ادعا کرد: سال‌هاست که وضعیت هیچ‌گاه مانند امروز نبوده است.

علی‌اف مدعی شد: ایران هیچ‌گاه دو رزمایش نظامی متوالی در طی چند ماه در مرزهای ما انجام نداده است. ما همیشه به هرگونه اقدام ضدآذربایجانی پاسخ داده‌ایم و خواهیم داد، چه در کلام باشد چه در عمل. بنابراین، ما مجبور شدیم در مرزهایمان با ایران رزمایش نظامی دهیم تا نشان دهیم که از ایران نمی‌ترسیم.

رییس جمهور آذربایجان در ادامه گفت: ما نهایت تلاشمان را خواهیم کرد تا از شیوه زندگی‌مان، از مسیر سکولار توسعه و پیشرفت آذربایجان و آذربایجانی‌ها از جمله آذربایجانی‌هایی که در ایران زندگی‌ می‌کنند، صیانت کنیم. آن‌ها بخشی از ملت ما هستند.

اظهارات علی‌اف در حالی مطرح می‌شود که حسین امیرعبداللهیان در نشست خبری اخیرش در پاسخ به سوالی درباره تحولات و تعاملات ایران و آذربایجان اظهار کرد: ماه گذشته من سفری به ارمنستان و متقابلا آقای پاشینیان سفری به تهران داشتند که بخشی از محافل رسانه‌ای در اذربایجان نسبت به این سفر واکنش نشان دادند.

رییس دستگاه دیپلماسی تاکید کرد: ما آذربایجان و ارمنستان را همسایه خود می‌دانیم و هیچ‌گاه روابط‌مان را با یک طرف به حساب طرف دیگر تنظیم نمی‌کنیم و در راستای منافع متقابل و با اولویت نگاه به سیاست همسایگی این مساله را دنبال می‌کنیم و چشم‌داشتی به اراضی همسایه از جمله این دو کشور نداریم. اما به صراحت به همه بازیگران در حوزه قفقاز گفتیم هر گونه تغییر ژئوپلیتیک در منطقه با واکنش جدی ایران مواجه می شود. مقامات منطقه اطمینان دادند که این نگاه را ندارند پس چنین نگاهی هم در منطقه وجود ندارد.

درواقع اقدامات و اظهارات الهام علی‌اف در طول ماه‌های اخیر و به خصوص پس از آغاز دوباره جنگ میان جمهوری آذربایجان و ارمنستان در سال 2020، نشان‌گر ادعاهایی است که وی را در مسیر واگرایی با ایران و اصول همجواری قرار داده است. 

فرار به جلوی علی‌اف

در همین رابطه و همزمان با صحبت‌های علی‌اف و نیز اقدام اخیر باکو مبنی بر راه‌اندازی سفارت اسرائیل در جمهوری آذربایجان، به نظر می رسد که علی اف به پشتوانه برخی از کشورها به خصوص ترکیه در حال گام برداشتن در مسیر تنش‌زایی در منطقه است. در این راستا، احسان موحدیان کارشناس مسائل قفقاز در پاسخ به علت اقدامات تحریک آمیز باکو و گشایش سفارت‌خانه اسرائیل در جمهوری آذربایجان توضیح می‌دهد: اینکه تصمیم گرفتند سفارت‌شان را در اسرائیل افتتاح کنند، اتفاق خاصی نبوده و در واقع یک کار تشریفاتی و تبلیغاتی است چراکه در سال ۱۹۹۳ که اسرائیل سفارتش را در باکو تاسیس کرد، باکو هم از طریق دفتر شرکت هواپیمایی آزال با اسرائیل در ارتباط بود.  در واقع هدفی که علی‌اف از این اقدامات تعقیب می‌کند، کمک به اسرائیل در جهت نفوذ به اطراف مرزهای ایران است که در آینده بتواند مشکلات امنیتی برای کشومان ایجاد کند. جمهوری آذربایجان امتداد تاریخی ایران است، این کشور به طور انفرادی، نه هویت مجزا و نه تاریخ مجزایی از ایران دارد و نه فرهنگ و مذهبی مجزای از ایران دارد. به گزارش ایلنا، وی افزود: مسأله‌ای که وجود دارد این است که جمهوری آذربایجان می‌خواهد با رفتارهایش به تقابل و تخاصم با ما دامن بزند اما چون کشوری کوچک است و عمق استراتژیک و جمعیت زیادی هم ندارد، ظرفیت مقابله با ایران را هرگز نداشته و نخواهد داشت.

علی‌اف حتی توان مقابله با ارمنستان را هم ندارد، ارمنستانی که جمعیتش یک سوم آذربایجان و از نظر سلاح و امکانات هم ضعیف‌تر از آذربایجان است و کشور ثروتمندی هم نیست، علیرغم همه این ضعف‌های ارمنستان باز هم علی‌ا‌‌ف توان مقابله با این کشور را هم ندارد و علیرغم تمام تلاش‌هایی که کرده، موفقیتی کسب نکرده و نتوانسته آن دالان کذایی زنگزور را به‌وجود بیاورد و نتوانسته استان سیونیک را اشغال کند. همه این ناکامی‌ها مجددا یک دور باطلی را ایجاد کرده که وابستگی علیا‌ف به اسرائیل را افزایش دهد و جالب است که هر وقت این‌ها می‌خواهند علیه همسایه‌های‌شان یعنی ایران و ارمنستان تهدیدی کنند، چون از توان کم و ناچیز خود اطلاع دارند، همیشه می‌گویند پاکستان و اسرائیل و ترکیه هم با ما هستند و به ما کمک می‌کنند که البته این سه کشور هم هرگز حاضر نیستند به طور جدی خودشان را با ایران قدرتمند درگیر کنند و امنیت و منافع خود را به خطر بیندازند. 

موحدیان در پاسخ به این سوال که در هفته‌های اخیر شاهد اتهام‌زنی‌های گسترده باکو علیه تهران گفت: باید تاکید کنم که اتهام‌زنی‌ که نسبت به ایران می‌کنند، اتهامات بی‌پایه و اساس و نوعی فرار رو به جلو برای علی‌ا‌ف محسوب می‌شود. ما می‌دانیم که از سال ۲۰۲۰ آذربایجان چندین بار از جمله جنگ ۴۴ روزه یا برخی حملات پراکنده، برای قطع مرز ایران و ارمنستان و ایجاد دالان تورانی ناتو و ایجاد یک مسیر ترانزیتی کالا و انرژی تلاش‌های ناکامی داشته که پشت این تلاش‌ها هم ترکیه و اسرائیل و انگلیس هستند تا با قطع مرز ایران و ارمنستان این دالان را ایجاد کرده و هم ایران را از یک سری منافع اقتصادی محروم کنند و در عین حال برای انتقال تروریست‌های تکفیری و افزایش نفوذ ناتو در منطقه قفقاز و آسیای مرکزی تلاش کنند. همه این ناکامی‌ها باعث شده که این‌ها در یک حرکت فرار به جلو، اتهاماتی را به ایران وارد کنند. 

این کارشناس مسائل سیاست خارجی در پاسخ به این سوال که ارزیابی شما از واکنش و برخورد دستگاه دیپلماسی نسبت به اقدامات خصمانه جمهوری آذربایجان چیست و آیا این انتقاد وارد است که خویشتنداری بیش از حد تصور تهران، باکو را برای تداوم اقدامات خود گستاخ کرده است، گفت: قطعا پاسخ ایران متناسب نیست به این معنا که ارزیابی تهران کماکان این است که باید روابط با جمهوری آذربایجان با توجه به اشتراکات هویتی و تاریخی و مذهبی حفظ شود اما واقعیت این است که این شکل از رفتار که در ۳۰ سال گذشته در دستور کار قرار دادیم هم به مردم آذربایجان و هم به منافع جمهوری اسلامی ایران ضربه زده است. مردم جمهوری آزدبایجان که تحت ظلم و ستم خاندان علی‌‌اف هستند با این برخورد ملایم ما، از اینکه جمهوری اسلامی ایران بتواند به آن ها کمک کند تا بتوانند با قدرت بیشتری حق و حقوق خود را طلب کنند ناامید کرده است. در این مسیر ما به خودمان هم ظلم می‌کنیم و باعث می‌شویم که مقامات جمهوری آذربایجان و اسرائیلی‌ها رفتارهای ما که سیاست برادر بزرگی و بزرگواری است را به ضعف تعبیر می‌کنند و در برابرش رفتار تهاجمی‌تر نشان می‌دهند که ما را در موضع ضعف قرار دهند و تداوم این رفتار و دومینوی حاصل از این رفتار موجب می‌شود که ما هر بار برای تامین منافع‌مان در جمهوری آذربایجان با مشکلات بیشتری مواجه شویم.