پنجاه و هشتمین نشست شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد از ۲۴ فوریه تا ۴ آوریل در مقر اروپایی سازمان ملل متحد در ژنو برگزار خواهد شد و وزیر امور خارجه کشورمان نیز در روز نخست، مهمان این نشست است و به ایراد سخنرانی می‌پردازد.
به گزارش ایرنا، سیدعباس عراقچی، وزیر امور خارجه کشورمان برای نخستین بار به منظور حضور در مقر اروپایی سازمان ملل متحد راهی ژنو شده است تا در پنجاه و هشتمین نشست شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد شرکت کند.
پنجاه و هشتمین نشست شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد (UNHRC) که از روز دوشنبه، ۲۴ فوریه ۲۰۲۵ آغاز می‌شود، یکی از مهم‌ترین رویدادهای جهانی در زمینه بررسی و ارتقاء حقوق بشر است. این نشست، که به مدت چند هفته و تا ۴ آوریل در ژنو برگزار خواهد شد، فرصتی کلیدی برای نمایندگان دولت‌ها، سازمان‌های غیردولتی و سایر ذینفعان فراهم می‌کند تا چالش‌های حقوق بشری کنونی را مورد بحث و بررسی قرار دهند. پنجاه و هشتمین نشست به موضوعاتی همچون «حقوق بشر در مناطق درگیری»، «حقوق زنان و دختران»، « تغییرات آب و هوایی و حقوق بشر»، « حقوق دیجیتال و آزادی بیان» و « حقوق بومیان» خواهد پرداخت.
وزیر امور خارجه کشورمان پیش‌تر در تاریخ ۲ اکتبر ۲۰۲۴ (۱۰ مهر ۱۴۰۳) بیانیه‌ای با موضوع «وضعیت حقوق بشر در فلسطین و سایر مناطق اشغال شده عربی» را بصورت پیامی ویدئویی به پنجاه و هفتمین نشست شورای حقوق بشر ارائه کرده و در آن به انتقاد از جنایات رژیم صهیونیستی پرداخته بود.
عراقچی در این سخنرانی گفت: «جنایات رژیم صهیونیستی، تجلی وحشتناک یک کارزار سیستماتیک سازمان‌یافته از نقض حقوق بشر و قوانین بین‌المللی است. جنایات جنگی، جنایات علیه بشریت، پاکسازی قومی و نسل‌کشی علیه مردم فلسطین از جمله این فجایع است. مصونیت بی حد و مرز رژیم اسرائیل، منجر به فجایع انسانی گسترده‌تری در سرزمین‌های اشغالی خواهد شد». وزیر امور خارجه کشورمان افزود: «هر لحظه سکوت و بی‌ توجهی، ادامه کشتار غیرنظامیان بیگناه فلسطینی و لبنانی را در پی دارد. جهان نمی‌تواند در برابر این جنایات ساکت بماند. اقدام سریع و قاطعانه نه فقط باید پیش بینی شود، بلکه یک وظیفه و الزام اخلاقی است».
شورای حقوق بشر و ایران
ایران اگرچه به عنوان یکی از اعضای بنیان‌گذار سازمان ملل متحد در سال ۱۹۴۵ به این سازمان پیوسته و در فعالیت‌های مختلف آن مشارکت داشته، اما تاکنون در فهرست کشورهای عضو شورای حقوق بشر قرار نگرفته است. با این حال، ایران در سال ۲۰۲۳ به ریاست مجمع اجتماعی (Social Forum) این شورا منصوب شد که یک نقش موقت و چرخشی است و با عضویت دائم در شورا تفاوت دارد. این انتصاب البته با انتقاد کشورهایی مثل آمریکا با ادعای آنکه «این انتخاب با سابقه حقوق بشری ایران ناسازگار است» همراه شد.
انتقادات به شورای حقوق بشر سازمان ملل
یکی از انتقاداتی که بصورت گسترده در قبال فعالیت شورای حقوق بشر سازمان ملل مطرح می‌شود، استاندارد دوگانه این نهاد در قبال موضوعات حقوق بشری است که بارها از سوی کشورهای عضو سازمان ملل متحد و شخصیت‌های نختلف مطرح شده است. ایران نیز تاکنون انتقادات متعددی نسبت به عملکرد و رویکرد شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد مطرح کرده است که عمدتاً حول محور سیاسی‌کاری، جانبداری و استفاده ابزاری از حقوق بشر برای فشار بر کشورهای خاص می‌چرخد. تهران ایران بارها مطرح کرده است که شورای حقوق بشر تحت نفوذ کشورهای غربی، به‌ویژه ایالات متحده و متحدانش، قرار دارد و به‌جای تمرکز بر مسائل حقوق بشری جهانی، به‌طور گزینشی علیه کشورهایی مانند ایران اقدام می‌کند.
مقامات ایرانی معتقدند که این شورا در مواردی مانند نقض حقوق بشر در کشورهای غربی یا متحدین آن‌ها (مثل اسرائیل) سکوت کرده و استانداردهای دوگانه‌ای را اعمال می‌کند. ایران تعیین گزارشگر ویژه برای نظارت بر وضعیت حقوق بشر در این کشور را مصداق دخالت در امور داخلی خود می‌داند و آن را نقض اصل حاکمیت ملی تلقی می‌کند. از نظر ایران، این اقدام بیشتر یک ابزار سیاسی برای فشار بر تهران تا یک تلاش واقعی برای بهبود حقوق بشر است.
یکی از افرادی که چنین دیدگاهی را مطرح کرده، آلفرد دو زایاس (Alfred de Zayas)، حقوق‌دان و گزارشگر ویژه سابق سازمان ملل در زمینه ترویج نظم بین‌المللی دموکراتیک و عادلانه (2012-2018) است. او در نوشته‌ها و مصاحبه‌هایش بارها از استانداردهای دوگانه در نهادهای بین‌المللی، از جمله شورای حقوق بشر، انتقاد کرده است.
به عنوان مثال، او اشاره کرده که این شورا گاهی تحت نفوذ سیاسی قدرت‌های بزرگ عمل می‌کند و به نقض حقوق بشر در کشورهای متحد غرب کمتر توجه نشان می‌دهد، در حالی که کشورهایی مانند ایران، ونزوئلا یا کره شمالی به‌طور مکرر هدف بررسی قرار می‌گیرند. دو زایاس این عدم توازن را نشانه‌ای از سیاسی شدن شورا و انحراف از مأموریت اصلی آن یعنی بی‌طرفی در دفاع از حقوق بشر دانسته است.
ریچارد فالک (Richard Falk)، گزارشگر ویژه سابق سازمان ملل در امور حقوق بشر در سرزمین‌های اشغالی فلسطین (2008-2014)، از دیگر کارشناسانی است که به استاندارد دوگانه در شورای حقوق بشر اشاره کرده است. او معتقد است که این شورا در برابر فشارهای سیاسی ایالات متحده و متحدانش، به‌ویژه در مورد مسائل مرتبط با اسرائیل، رویکردی تبعیض‌آمیز دارد و این موضوع اعتبار آن را تضعیف می‌کند.
در سطحی گسترده‌تر، برخی کشورها و فعالان، از جمله ایران، بارها این انتقاد را مطرح کرده‌اند که شورای حقوق بشر استانداردهای دوگانه‌ای را اعمال می‌کند، به‌ویژه هنگامی که قطعنامه‌هایی علیه ایران تصویب می‌شود، اما موارد مشابه در کشورهای دیگر (مانند نقض حقوق بشر در فلسطین اشغالی) کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد. همچنین ایران همواره با تعیین گزارشگر ویژه سازمان ملل مخالف بوده و این مخالفت را در مسیرهای دیپلماتیک اعلام کرده است؛ از دیدگاه ایران، تبدیل موضوع حقوق بشر به‌عنوان یک موضوع و یک ابزار سیاسی برای تحمیل سیاست‌های تحمیلی به دولت‌ها و کشورهای مستقل اقدامی نادرست است و حقوق بشر نباید تحت‌الشعاع اهداف و رویکردهای سیاسی دولت‌های مشخص برای تحمیل سیاست‌ها و خواسته‌ های نامشروع نسبت به دولت‌های مستقل مورد سوء‌استفاده قرار گیرد.