صدای اعتراض مردم تنگ سرخ این بار نه از لابلای دره‌های عمیق منطقه، که از اعماق دلی سوخته برخاسته است. مردمی که سال‌ها با آب و خاک این دیار زندگی کرده‌اند، امروز با چهره‌هایی درهم‌رفته و چشمانی نگران، مقابل دوربین‌های رسانه‌ها ایستاده‌اند تا از بی‌عدالتی‌های صورت‌گرفته در فرآیند تملک اراضی پروژه سد تنگ سرخ بگویند.
آوارگی اهالی روستاهای حاشیه سد تنگ سرخ از سال ۹۰ با آغاز عملیات اجرایی این سد شروع شد. در آن زمان به روستاها گفته شد که باید تخلیه کنند، اما برخی از اهالی راضی به ترک خانه‌هایشان نشدند، زیرا به قیمت‌گذاری خانه و زمین‌هایشان اعتراض داشتند و آن را ناچیز و ناعادلانه می‌دانستند. با وجود این اعتراضات، عملیات اجرایی سد آغاز شد و عملاً برای منطقه مجوز ساخت و ساز انشعاب جدید آب و برق و تلفن در روستاها قطع شد و برخی از اهالی ناچار به مهاجرت شدند.
اهالی از سال ۹۰ درگیر این مسأله هستند. این روستاها قبلاً آباد بودند و شورا و دهیاری داشتند، اما با آغاز عملیات اجرایی این سد، ضرر و زیان مادی و معنوی عدیده‌ای به وجود آمده که منجر به بروز نارضایتی‌های گسترده‌ای از سوی ساکنان منطقه شده است.
مسئولان پیش از این مدعی شده‌اند که با رعایت همه قوانین و با یک هیأت کارشناسی شامل منتخب مردم و منتخب دستگاه اجرایی، تملک‌ها انجام گرفته است؛ ادعایی که اهالی روستاها آن را رد می‌کنند. این در حالی است که بعد از ۱۴ سال هنوز جانمایی و طراحی برای این روستاها انجام نشده، هزینه سنگینی بر دوش مردم تحمیل کرده که برطرف شدن این مشکل نیازمند چاره‌اندیشی و تصمیمات درست است.
بهای ناچیز زندگی‌ها
بر اساس گزارش‌های میدانی، قیمت‌گذاری زمین‌های کشاورزی و مسکونی مردم منطقه آن‌قدر ناچیز است که حتی هزینه‌های اولیه جابه‌جایی را نیز پوشش نمی‌دهد. یکی از کشاورزان سال‌خورده که چهره‌اش از رنج سال‌ها کار سخت روی زمین حکایت دارد، به خبرنگاران می‌گوید: “این باغ را پدرم کاشت، من پرورش دادم و حالا فرزندانم از میوه‌هایش می‌خورند. چطور می‌شود قیمت یک عمر زحمت را به اندازه ۵۰۰ گرم پنیر حساب کرد؟”
بنا به گفته یکی از اهالی منطقه تنگ سرخ ، در حالی قیمت ۱۲۰ هزار تومان و پرداخت زمان نامعلوم برای این اراضی در نظر گرفته شده است که بنیاد مسکن وعده زمین آن هم با شیب شصت درصد جهت اسکان آن هم با کلی دردسر و سهمیه ای در قبال دریافت متری ۴۰۰ هزار تومان به آنها داده شده است .
طبق گفته اهالی منطقه قیمت هر متر از خانه
و زمین هایشان را ۱۲۰ هزارتومان در نظر گرفته اند یعنی قیمت ۵۰۰ گرم پنیر !!!! قیمت درخت سیب و گردو ۳۰ ساله را ۱ تا ۵ میلیون برنظر گرفتند در صورتی که فقط از ثمر یکسال این درخت این مبلغ بدست می آید!!
این در حالی است که اهالی منطقه ازدرامد حاصل از یکسال این زمین ها و ودرختان هزینه زندگی خود و خانواده را تامین می کنند.
منابع ملی یا مصادره اموال؟
اعتراض دیگر مردم به تعیین عنوان «منابع ملی» برای زمین‌های شخصی آن‌هاست. بسیاری از ساکنان معتقدند این عنوان بهانه‌ای برای خرید اراضی به قیمت‌های بسیار پایین‌تر از ارزش واقعی شده است. فعالان محلی محیط‌زیست نیز هشدار داده‌اند که این طرح نه‌تنها حقوق مردم را نقض کرده، بلکه اکوسیستم منحصر به فرد منطقه را نیز برای همیشه تغییر خواهد داد.
پاسخ‌های مبهم مسئولان
با وجود پیگیری‌های مکرر مردم و رسانه‌ها، پاسخ مسئولان محلی تاکنون مبهم و کلی بوده است. در حالی که پروژه سد تنگ سرخ پس از ۱۱ سال تأخیر، حالا با شتاب در حال پیشرفت است، اما به نظر می‌رسد حلقه‌ای مفقوده به نام «حقوق مردم» در این میان نادیده گرفته شده است.
آینده‌ای نامعلوم
وضعیت فعلی تنگ سرخ بیش از هر چیز یادآور این پرسش اساسی است: آیا پیشرفت باید به قیمت نابودی زندگی مردم محلی تمام شود؟ ساکنان این منطقه مصمم هستند تا برای احقاق حقوق خود تا آخرین لحظه بایستند. آن‌ها از مسئولان بالادستی می‌خواهند هرچه سریع‌تر به تنگ سرخ بیایند و صدای مردم را از نزدیک بشنوند.
به‌نام طرح ملی، ملت تنگ سرخ را قربانی نکنید
چهارده سال از آغاز پروژه سد تنگ سرخ می‌گذرد؛ طرحی که با وعده «آبادی و توسعه» برای مردم بویراحمد آغاز شد، اما امروز ساکنان منطقه تنگ سرخ آن را بلای جان خود می‌دانند. آن‌چه در ابتدا امید بود، اکنون به کابوس بی‌اعتمادی، ناامیدی و بلاتکلیفی بدل شده است.
نابودی زیرساخت‌ها؛ بی‌برنامگی مطلق
با اجرای این سد، زیرساخت‌های حیاتی بیش از ده روستا در معرض نابودی قرار گرفته‌اند: مدارس، درمانگاه‌ها، اورژانس، جاده‌های عشایری، شبکه برق و گاز، پاسگاه انتظامی و راه‌های ارتباطی. در روستایی که به‌عنوان مرکز خدمات برای چندین منطقه اطراف شناخته می‌شود، همه این امکانات به زیر آب خواهند رفت؛ بدون هیچ طرح جایگزین یا برنامه جبرانی.
تاراج زمین‌ها؛ «ملی‌سازی» به‌جای مالکیت مردمی
بسیاری از اراضی کشاورزی، باغات، و خانه‌های مسکونی که طی نسل‌ها با زحمت آباد شده‌اند، ناگهان در فهرست «منابع ملی» یا «حریم رودخانه» قرار گرفته‌اند. این اقدامات نه‌تنها برخلاف اسناد رسمی و صورتجلسات پیشین است، بلکه موجی از خشم عمومی نسبت به شیوه ناعادلانه تملک زمین ایجاد کرده است.
یکی از اهالی با عصبانیت عنوان کرد چطور در همجا حریم رودخانه را ۲۰ متر در نظر میگیرند ولی در منطقه تنگ سرخ این حریم راه ۱۵۰ متر درنظر گرفته ، اگر قصدشان تاراج اراضی ما نیست دلیلش چیست؟!
صدای مردم؛ فریادهایی از دل تنگ سرخ
برادر یک شهید گفت: «با وجود سال‌ها تلاش، حتی اجازه کار در پروژه سد را ندادند. این است پاداش خانواده شهید؟ بی‌زمین، بی‌کار، بی‌حق؟» برادر دیگر شهیدی تأکید کرد: «ما هرگز اجازه نمی‌دهیم خون شهیدمان پایمال شود. این غصب مال مردم است، نه توسعه. نه خود راضی هستیم و نه فرزندان او.» یکی از اهالی با لحنی اعتراضی پرسید: «کجای دنیا زمین را بدون رضایت صاحبش تصاحب می‌کنند؟ همه‌جا اول رضایت صاحب زمین را می‌گیرند، بعد شروع به ساخت می‌کنند. این‌جا اما اول می‌سازند، بعد اسناد مردم را بی‌اعتبار می‌کنند.» و این جمله، از دل همه گفتگوها فریاد می‌زد: «دل خانواده شهدا از همه پُرتر بود… از همه داغ‌دارتر، از همه مظلوم‌تر.»
قیمت‌گذاری شرم‌آور؛ تحقیر رنج یک عمر
کارشناسی انجام‌شده توسط برخی نهادهای دولتی، طبق گفته مردم، تنها ۵ درصد از ارزش واقعی زمین‌ها را در نظر گرفته است. یکی از مالکان گفت: “قیمتی تعیین کردند که حتی کارشناس از گفتنش خجالت کشید! این توهین به یک عمر رنج کشاورزی و زندگی ماست.
بازی با واژه‌ها؛ «طرح ملی» یا «فریب محلی»؟
تکرار لفظ «طرح ملی» از سوی مسئولان، خود به یکی از بزرگ‌ترین اعتراض‌های مردم تبدیل شده است: “مگر ما جزو ملت نیستیم؟ چطور به نام ملی بودن، حقوق‌مان را نادیده می‌گیرید؟ اگر طرحی ملی‌ست، باید رضایت ملت را داشته باشد، نه تحمیل و تهدید!”
مردمی رهاشده در بلاتکلیفی مطلق
نه جایگزینی برای روستاها معرفی شده، نه سکونت‌گاه جدید، نه خدمات زیربنایی تأمین شده، نه حق مالکیت به‌رسمیت شناخته شده. مردم احساس می‌کنند که از دایره تصمیم‌گیری حذف شده‌اند و کسی صدای‌شان را نمی‌شنود.
نجابت، قربانی سوءمدیریت
نجابت تاریخی مردم تنگ سرخ، به‌جای آن‌که ارج نهاده شود، به ابزاری برای پنهان‌کاری و بی‌احترامی بدل شده است. مردم می‌گویند مدیران محلی با عدم شفافیت، اعتماد عمومی را نابود کرده‌اند.
اعتراض مستند و قانونی؛ نه هیجانی
مردم منطقه نه براساس ادعا، بلکه با استناد به صورتجلسه رسمی استانداری مورخ ۲۵ خرداد ۱۳۹۳ که شامل ۲۳ بند است، اقدام کرده‌اند. در بند ۱۶ این صورتجلسه آمده است: “در صورتی که آب منطقه‌ای و پیمانکار به تعهدات عمل نکنند، از جمله تملک تمام اراضی در حداکثر دو سال، مردم حق دارند با اعلام کتبی به استاندار و مدیرعامل آب منطقه‌ای، نسبت به تعطیلی کارگاه سد اقدام کنند.”
اکنون که بیش از ده سال از آن تعهدات گذشته و وعده‌ها محقق نشده، مردم طی نامه‌ای رسمی با امضای بیش از ۳۰۰ نفر از مالکان، خواستار توقف قانونی و کامل پروژه سد شده‌اند. این نامه به همه مراجع ذی‌ربط ارسال و پیوست همین گزارش است. در حالیکه شرکت آب منطقه‌ای استان کهگیلویه و بویراحمد سرچشمه اصلی این سد را استان فارس اعلام کردند، اما نظر اهالی غیر از این است.
یکی از بنده این جلسه استفاده از مردم منطقه و استان به عنوان نیروی کار در همه بخش ها ساخت سد است درصورتی تنها تعداد ۲۱ نفر از اهالی را به عنوان کارگر و راننده بکار گرفته و از نیروهای تخصصی در منطقه استفاده نشده است.
یکی دیگرا ز بندهای مصوب واگذاری ۲۰۰ متر زمین در شهرک صدرا به اهالی منطقه تنگ سرخ در عوض واگداری اراضی بود که این نیز تا کنون بدون نتیجه مانده است.
خواسته‌های صریح مردم منطقه تنگ سرخ:
۱٫ توقف فوری اجرای پروژه سد تا تعیین تکلیف مالکیت و حقوق مردم
۲٫ ابطال اعلام غیرقانونی اراضی کشاورزی به‌عنوان منابع ملی
۳٫ کارشناسی مجدد و منصفانه املاک با نرخ عرفی منطقه
۴٫ تعیین دقیق سکونت‌گاه‌های جایگزین و جبران کامل خدمات از دست رفته
۵٫ شفاف‌سازی درباره تونل‌های انحرافی و احتمال انتقال آب به خارج از استان
۶٫ پاسخ‌گویی فوری درباره زیرساخت‌های نابودشده و حقوق پایمال‌شده مردم
هشدار پایانی مردم تنگ سرخ:
یکی از بزرگان منطقه، در پایان دیدار میدانی، گفت:
تا زمانی که مردم تنگ سرخ با رضایت کامل، آگاهی روشن و آرامش قلبی، آینده‌ خود را تضمین‌شده نبینند، اجازه نخواهیم داد این پروژه ادامه پیدا کند. ما این سرزمین را با رنج و خون آباد کرده‌ایم، و اگر لازم باشد، برای حفظ حق‌مان، جان هم خواهیم داد.
*توسعه‌ای که بر ویرانه‌های مردم ساخته شود، توسعه نیست؛ ظلم است!
طی طومار ارسالی به این رسانه خبری، مردم منطقه ادعا دارند که در خصوص سر تنگ سرخ اشکالات زیادی وجود دارد که عمدتاً به خاطر حفظ حرمت‌ها نادیده گرفته شده است و حتی طی نامه‌ای به مسئولین عالی‌رتبه کشور و استان توضیح دادند که انتقال آب به هر نقطه‌ای کشور استفاده هموطنان از این نعمت خدادادی باعث خوشحالی است، اما متأسفانه شرکت آب منطقه استان با سوءاستفاده از نجابت و اهالی این مناطق با حقوق حقه مردم که همواره پای نظام بودند، صادقانه برخورد نشده است و حتی حاضر به شنیدن حرف مردم نیستند. تمام اهالی از جلوگیری از عملیات اجرایی خبر دادند.
پروژه سد تنگ سرخ، که به عنوان یک طرح ملی معرفی شده، اکنون به کانونی از نارضایتی و اعتراضات تبدیل شده است. مردم منطقه با چالش‌های جدی در زمینه مالکیت، زیرساخت‌ها و حقوق خود مواجه‌اند و خواسته‌هایشان به وضوح بیان شده است. این وضعیت نشان‌دهنده عدم شفافیت و سوءمدیریت در اجرای پروژه‌هاست. اگر مسئولان به صدای مردم گوش ندهند و به خواسته‌های آن‌ها توجه نکنند، نه تنها توسعه‌ای پایدار محقق نخواهد شد، بلکه اعتماد عمومی نیز به شدت آسیب خواهد دید. مردم تنگ سرخ خواستار توجه و اقدام فوری مسئولان هستند تا حقوق آن‌ها به رسمیت شناخته شود و آینده‌ای روشن برای این منطقه رقم بخورد.
طبق گفته‌ها، ۵ میلیون متر مکعب از سد تنگ سرخ برای صنعت و ۲۵ میلیون متر مکعب از آن هم برای کشاورزی شهرستان بویراحمد و دنا است. این در حالی است که یاسوج صنعت زیادی ندارد و بسیاری از باغات ثمری با ساخت این پروژه به زیر آب می‌رود. مسئولان اجرای این طرح باغداران منطقه را مجبور به جابجایی می‌کنند، در حالی که فقر مردم را به بهانه توسعه پررنگ کرده‌اند. باغات گردو و سیب که چند سال ثمر می‌دهد، از بین می‌روند تا با آبی که از سد ذخیره کرده‌اند، دوباره باغ ایجاد کنند. اما آیا منصفانه است که زیست‌بوم حاشیه این سد با قدمت چند هزارساله و مردمی که در مجاورت آن زندگی می‌کنند، به بهای نامعلومی نابود شود!
کهگیلویه و بویراحمد، گوشت قربانی که بین مافیای آب دست به دست می‌شود
سدهای استان کهگیلویه و بویراحمد در مرزهای استانی احداث شده‌اند و از این نظر منافع آن برای استان‌های همسایه است. به عنوان مثال، سد کوثر در خروجی استان به سمت خوزستان است و سد چمشیر هم مرز با بوشهر است. سد تنگ سرخ نیز مرز با استان فارس دارد و این بحث عنوان می‌شود که منافع سدهای استان برای استان‌های مجاور است.
هرچند که داستان سدهای «خرسان» و «ماندگان» متفاوت است و به نظر می‌رسد هیچ منفعتی برای استان ندارند و احداث این دو سد به گفته برخی از فعالان محیط ‌زیستی و کارشناسان به قیمت از بین رفتن زیستگاه دنا است، زیستگاهی که ارزش استراتژیکی در سطح کشور دارد، همه این نادیده گرفتن ها در سایه عدم مسئولیت پذیری مسئولان استان در قبال دارایی های استان خود را به گونه متجلی کرد که این استان را با دارا بودن ۱۰ درصد از منابع ابی کشور به مثابه گوشت قربانی کرده که بین مافیای اب دست به دست می شود و خود در شرایط تنش آبی شدید قرار دارد.
مردم تنگ سرخ معترض نیستند،معارض هستند
این گزارش، پژواک صدای مردمی‌ست که سال‌ها به سکوت و نجابت متهم شدند؛ اما امروز، با قانون، با سند، و با صراحت، حق خود را فریاد می‌زنند و اعلام دارند مردم منطقه تنگ سرخ با جمعیتی ۲ هزارنفر و با تقدیم ۱۱ شهید خود را معترض نمی‌دانند و از طریق رسانه‌ها اعلام کردند که برای احقاق حق خود معارض هستند.
تاریخ نشان خواهد داد که آیا مسئولان استان کهگیلویه و بویراحمد در کنار مردم بوده‌اند یا برای حفظ سمت و صندلی خود با شواف‌های متعدد مقابل مردم ایستاده و حق این مردم را ضایع کرده‌اند.