کد خبر: 5106 | صفحه ۱۱ | ایران و جهان | تاریخ: 25 بهمن 1401
یک کارشناس مسائل بین الملل تشریح کرد
امکان بازگشت به برجام 2015 دشوار است
رحمان قهرمانپور تحلیلگر مسائل بین الملل در پاسخ به این سوال که آقایان اسلامی و باقری در روزهای گذشته گفتند که قرار است مذاکرات میان طرف مقابل بر سر متن توافق سال ۲۰۱۵ برجام انجام شود. با توجه به اینکه در گذشته مذاکرات متعددی درباره این موضوع انجام شده و حتی کار به نوشتن پیشنویسهای جدید هم کشیده شد اما در نهایت به توافق منجر نشد، قرار است این بار تحت چه شرایطی گفتوگوها ادامه داشته باشد، گفت: این گفتهها بیشتر از طرف مقامات ایرانی مطرح شده و هنوز طرفهای مقابل آن را تایید نکردند. یعنی هنوز نمیدانیم آیا این پیشنهاد از سوی ایران است یا توافقی برای آغاز مذاکرات انجام شده است. اما تصور من از حرفهای آقای باقری و اسلامی این بود که آغاز مذاکرات قطعی است. یعنی برداشت من این است که دو طرف در حال تلاش برای شروع مذاکرات هستند.
قهرمانپور در تحلیل گفتههای اسلامی و باقری درباره بازگشت گفتوگوها به متن توافق ۲۰۱۵ گفت: اگر فرض کنیم ایران این موضوع را پیشنهاد کرده، از چند جنبه قابل تحلیل است. اول اینکه نشان میدهد دولت آقای رئیسی هم مثل دولتهای قبلی به این نتیجه رسیده که برجام و احیای آن از نظر استراتژیک، به نفع ایران است. مساله دوم این است همانطور که شما اشاره کردید قرار است، تحت چه شرایطی احیای برجام ممکن شود؟ در این مورد به نظر میرسد که متاسفانه حدس امکان احیای برجام به آن صورتبندی، شکل و متن اولیه که در ۲۰۱۵ داشتیم، ممکن نیست.
وی افزود: در حال حاضر ایران غنیسازی اورانیوم ۶۰ درصد و ۲۰ درصد دارد و از سانتریفیوژهای پیشرفته استفاده میکند، بنابراین نه تنها آن شرایط سیاسی حاکم بر برجام که در سطح بینالمللی و منطقهای است تغییر کرده، بلکه شرایط فنی به وجود آورنده برجام هم تغییر یافته است. بنابراین به نظر میرسد که امکان احیای برجام به آن شکل ۲۰۱۵ خیلی کمتر شده و به همین علت، بحث بر سر رسیدن به یک توافق جدید یا رسیدن به یک متن جدید برای توافق است.
به گزارش ایلنا، وی افزود: این مشکلات همچنان وجود دارد و یکی از دلایلی که گفته شد، به آن شکل سابق امکان احیای برجام وجود ندارد این مساله است که این مشکلات حل نشده است. یعنی اتفاق جدیدی نیفتاده که بگوییم ایران از خواستههای خودش صرفنظر کرده یا آمریکا گفته باشد من تضمین میدهم. مساله مهم پادمانی یعنی چهار مکان مورد بازرسی آژانس هم همچنان حل نشده است.
این کارشناس مسائل بینالمللی تصریح کرد: آمریکا میگوید برجام از دستور کار خارج شده یعنی فکر میکند تا پیشنهادهای جدیدی مطرح کند. سفری که آقای بلینکن به سرزمینهای اشغالی داشت یا اظهاراتی که رابرت مالی داشت نشان میدهد که آمریکا در حال تأمل، فکر و بررسی نتایجی است تا چه سیاست جدیدی را انتخاب کند یا به عبارت دیگر چه شرایط جدیدی را به ایران پیشنهاد کند؛ به طور مثال آمریکا درباره همکاری ایران با آژانس و بازگشت به تعهدات فنی توافق ۲۰۱۵ را دیگر قبول ندارد و حالا باید منتظر ماند و دید آیا شرایط جدیدی مطرح خواهد شد یا خیر زیرا هنوز طرف مقابل به صحبتهای اخیر آقایان اسلامی و باقری جواب نداده که آیا قرار است آنها با همین وضعیت موجود به مذاکره بازگردند یا شرایط جدیدی مطرح خواهند کرد.
قهرمانپور در پاسخ به این سوال که نقش میانجیگریهای قطر و عمان چقدر میتواند در شکلگیری مجدد مذاکرات موثر باشد، گفت: اسم این را میانجیگری نمیتوان گذاشت. زیرا در ادبیات روابط بینالملل میانجیگر به مجموعهای از اقدامات سازماندهی شده، منظم و مستمر اطلاق میشود که با رضایت هر دو طرف انجام شود. کاری که عمان و قطر انجام میدهند، تبادل پیام است. به همین دلیل شاید ما انتظار زیادی نداریم که این کار میانجیگری باشد و بتواند به شکل سیستماتیک دو طرف را پای میز مذاکره بیاورد.
وی افزود: بنابراین نباید خیلی انتظار داشت که رساندن پیام از سوی دو کشور زمینه توافق را فراهم کند. یعنی میانجیگری نیست تا دو طرف بکوشند مواضع ایران و آمریکا را تعدیل و به نقطع مشترک برسانند. در گذشته ما دیدیم که این تبادل پیام، زمانی موثر واقع شده که ایران و آمریکا تنشزدایی و یا توافق کنند.
این کارشناس مسائل بینالملل در پاسخ به این سوال که آیا این تبادل پیام به نتیجه مثبتی برای احیای برجام منجر میشود، گفت: من این تبادل پیام را برای احیای برجام مفید نمیدانم ممکن است به یک شکل دیگری از توافق موقت یا چیزی شبیه به این منجر شود اما به احیای برجام منجر نخواهد شد.
قهرمانپور در پاسخ به این سوال که شما تاکید دارید گفتوگوها میتواند سرانجام به یک توافق موقت منجر شود یا توافق نهایی گفت: دو نکته وجود دارد. نکته اول آنکه هنوز معلوم نیست گفتوگوها یا مذاکرات به شکل گذشته انجام شود یا خیر. به این دلیل که حرف آقای باقری و اسلامی ظاهرا پیشنهاد ایران برای برگشت به مذاکرات است. اما طرف اروپایی و آمریکایی هنوز واکنشی به آن نشان ندادند. نکته دوم اینکه در شرایطی که مذاکرات فعلا برگزار نمیشود، حتی اگر برگزار شود معتقدم که منجر به احیای توافق به شکل برجام اولیه نخواهد بود. یعنی ما به یک توافق دیگری نیاز داریم.