پس از کشتار 65 هزار فلسطینی در دو سال گذشته که با حمایت علنی غرب زیر سایه حمله هفتم اکتبر حماس تبدیل به ابزار حملات شبانه‌روزی به غزه شد، موجی از متحدان اسرائیل در حال اعلام شناسایی کشور فلسطین هستند؛ اقدامی که بخشی از مانوری سیاسی اروپا در پاسخ به افکارعمومی و اعتراضات گسترده دانشجویی در ماه‌های گذشته تلقی شده است.
امید محسنی در برنا می نویسد: روز یکشنبه، بریتانیا، کانادا، پرتغال و استرالیا در بیانیه‌هایی جداگانه اما هماهنگ، به‌طور رسمی تشکیل کشور فلسطین را به رسمیت شناختند. این نخستین بار است که اعضایی از گروه هفت چنین اقدامی می‌کنند. بر اساس گزارش‌ها بلژیک، فرانسه، لوکزامبورگ، مالت و نیوزیلند هم قرار است امروز در کنفرانسی ویژه در سازمان ملل، حمایت خود را برای احیای روند دو دولتی در مناقشه فلسطین و اسرائیل، اعلام کنند. این کنفرانس به ریاست مشترک فرانسه و عربستان سعودی برگزار می‌شود، اما محمد بن‌سلمان، ولیعهد سعودی، در آن حضور ندارد، در حالی که امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه شرکت خواهد کرد.
تحلیلگران معتقدند این اقدام اولیه، که با پیشنهاد دولت فرانسه آغاز شده، امکان تقابل سیاسی با اسرائیل را حتی در وضعیتی نمادین افزایش می‌دهد. رسانه‌های غربی می‌گویند، ممکن است در پاسخ به چنین اقدامی اسرائیل بخش‌هایی از کرانه باختری را الحاق کند، موضوعی که در یک‌ماه گذشته با اعتراضات بسیار تند برخی کشورهای منطقه و مخالفت صریح کشورهای اروپایی مواجه شده است. البته گمانه‌زنی‌ها بر این است که در صورت چنین اقدامی اروپا تحریم‌های تجاری و اقتصادی خود را برای منزوی کردن نتانیاهو و افراطی‌های درون اسرائیل به کار بگیرد، موضوعی که با رفتار پر از طمانینه سران اروپایی کمی مورد تردید واقع شده است.
دیدگاه مشترک حامیان فلسطین
بیانیه‌ها و اعلان عمومی سیاست تازه کشورهای برخاسته مقابل اسرائیل بر این محور مشترک است که آنها صلح در خاورمیانه و ممانعت از کشتار مردم بی‌گناه را دلیل اصلی این رفتار جمعی اعلام کرده‌اند. نخست‌وزیر کانادا، مارک کارنی، در شبکه ایکس نوشت: «کانادا کشور فلسطین را به رسمیت می‌شناسد و مشارکت خود را برای ساختن آینده‌ای صلح‌آمیز ارائه می‌دهد.» آنتونی آلبانیزی، نخست‌وزیر استرالیا، گفت، این اقدام «بازتاب‌دهنده آرزوهای دیرینه و مشروع مردم فلسطین برای داشتن کشوری مستقل» است. کی‌ر استارمر، نخست‌وزیر بریتانیا، اعلام کرد: «در برابر وحشت‌های فزاینده در خاورمیانه، ما برای زنده نگه داشتن امکان صلح و راه‌حل دو دولت اقدام می‌کنیم. این یعنی کشوری پایدار برای فلسطینی‌ها.»
با این حال، این بیانیه‌ها با شروط و تاکیدات متفاوت، بازتاب‌دهنده فشارهای داخلی متضاد بر دولت‌هاست، زیرا هم با واکنش تند اسرائیل روبه‌رو شده‌اند و هم با اعتراض خانواده‌های گروگان‌ها که مدعی هستند این اقدام پاداشی به حماس برای حمله ۷ اکتبر ۲۰۲۳ محسوب می‌شود. با این حال به نظر می‌آید که نهادهای بین‌المللی و کشورهای اروپایی در حال دگردیسی سیاسی در مواجهه با بحران غزه هستند.
حمایت ملاحظه‌کارانه سازمان ملل از مردم غزه
دو روز پیش از این، گوترش در مصاحبه‌ای با خبرگزاری فرانسه به تهدید اسرائیل برای الحاق کرانه باختری در صورت شناسایی کشور فلسطین از سوی غربی‌ها پرداخت:« ما نباید از احتمال اقدام تلافی‌جویانه مرعوب شویم چراکه این اقدام (شناسایی فلسطین) را انجام بدهیم یا ندهیم، چنین اقداماتی ادامه خواهد یافت و دست‌کم این فرصت ایجاد می‌شود تا جامعه جهانی برای جلوگیری از رخ دادن آنها اعمال فشار کند.» دبیرکل سازمان ملل افزود: «اقدامات دولت اسرائیل برای نابودی کامل غزه و الحاق خزنده کرانه باختری پیوسته ادامه داشته است.» با اینکه نهادهای حقوق بشری سازمان ملل نسل‌کشی در غزه را تایید کردند، گوترش گفته است«وظیفه من اعلام حقوقی نسل‌کشی نیست. این در حوزه اختیارات من نیست. مسئله، واژه نیست بلکه واقعیت میدانی است.»
پوشش بخشی از خواسته‌های آمریکایی و اسرائیلی توسط اروپا
اروپاییان هم اذعان کردند که تصمیم‌هایشان عمدتاً به دلیل انزجار جهانی از استراتژی کشتاراسرائیل در غزه و طرح این کشور برای تصویب شهرک‌سازی‌های جدید در منطقه موسوم به کریدور E1 ، که عملا کرانه باختری را به دو نیم می‌کند و ارتباط آن با قدس شرقی را قطع می‌سازد ، اتخاذ شده است. البته بطن طرح فرانسه که اکنون برخی کشورهای عربی از آن حمایت می‌کنند، پوشش بخشی از خواسته‌های اسرائیل و آمریکاست. آنها می‌خواهند بعد از خلع سلاح کامل اعضای حماس و انحلال این گروه مقاومت، انتخاباتی دموکراتیک برای استقلال فلسطین و تشکیل دولت انجام شود، موضوعی که به رغم برخی جنبه‌های حمایتی به نظر می‌رسد خواسته همه فلسطینیان را پوشش نمی‌دهد و در میان کشورهای اروپایی هم به نتیجه مشترک نرسیده است. همانگونه که طرفداران مقاومت در منطقه با ایده حذف حماس مخالفند، آلمان، ایتالیا و برخی کشورهای بالتیک از بزرگ‌ترین مخالفان به رسمیت شناختن کشور فلسطین هستند. اسرائیل، مکرون را به‌عنوان نیروی محرک اصلی پشت موج جدید شناسایی‌ها می‌شناسد. او در مصاحبه با کانال ۱۲ اسرائیل طلبکارانه هشدار داد: «رویکرد دولت و برخی وزرای شما، نابود کردن امکان راه‌حل دو دولت است.» او دیشب، پس از آنکه چند کشور اروپایی زودتر از دیگران شناسایی کشور فلسطین را اعلام کردند، مدعی شد: « کشور مستقل فلسطینی هیچگاه تشکیل نخواهد شد. این اقدام فقط جنبه حمایت از حمله‌کنندگان هفتم اکتبر خواهد شد.»
تلاش برای بستن صدای حداقلی از فلسطین در سازمان ملل
آمریکا و اسرائیل نشست‌های مقدماتی کنفرانس سازمان ملل درباره راه‌حل دو دولت را تحریم کرده‌اند. اختلاف اصلی این است که اسرائیل می‌گوید محمود عباس، رئیس ۸۶ ساله تشکیلات خودگردان فلسطین، هیچگاه شریک معتبری برای صلح نخواهد بود.
وزارت خارجه آمریکا تلاش کرد مانع سخنرانی عباس از تریبون سازمان ملل در نیویورک شود و به هیئت فلسطینی ویزا نداد؛ اقدامی که با رأی ۱۴۵ به ۵ مجمع عمومی سازمان ملل شکست خورد و اجازه داد او از طریق ویدئو سخنرانی کند. حالا نگاه‌ها به اوست تا ببیند آیا به تعهدات اصلاحی که پیش‌تر به مکرون داده بود اشاره می‌کند یا صرفا اسرائیل را به نسل‌کشی در غزه متهم خواهد کرد. کاخ الیزه در خردادماه امسال اعلام کرد که امانوئل مکرون رئیس‌جمهور فرانسه نامه‌ای از محمود عباس دریافت کرده که در آن رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین ضمن محکوم کردن حمله حماس به اسرائیل در هفتم اکتبر، خواستار آزادی همه اسرا و متعهد به انجام اصلاحات بیشتر شده است. اما مقام‌های غربی اذعان می‌کنند نقطه ضعف اصلی طرح آینده کشور فلسطین،علاوه بر تقابل مستقیم اسرائیل، این است که اهرم محدودی برای وادار کردن تشکیلات خودگردان به اصلاحات و خلع سلاح حماس دارند. با این وجود کنفرانس ویژه سازمان ملل و حرکت نمادین کشورهای اروپایی برای حمایت از کشور فلسطین گرچه یک گام در جهت مخالف کشتار و گرسنگی مردم غزه محسوب می‌شود، اما زیرسایه روابط عمیق و گسترده سیاسی و اقتصادی با اسرائیل ممکن است به نتیجه مهم و قابل اعتنایی منتهی نشود، بخصوص اینکه آمریکا سعی خواهد کرد با ابزارهای دیپلماتیک و بین‌المللی، این اقدامات را بی‌اثر کند. ناظران بین‌المللی معتقدند تنها راه فشار بر رژیم اسرائیل تحریم‌های تجاری و قطع مراوداتی است که آنها را برای کشتار بیشتر در غزه تجهیز می‌کند، موضوعی که زیر ویترین حمایت‌های اروپایی فعلا اثری از آن وجود ندارد.