سخنگوی وزارت صمت از برگزاری بزرگ‌ترین طرح فروش خودرو در هفته پیش رو خبر داد. چند ساعتی طول نکشید که مشخص شد بخشی از این طرح بزرگ به عرضه اولین خودروهای وارداتی مربوط می‌شود. اما شرایط خرید این خودروها چیست و متقاضیان از چه زمانی می‌توانند اقدام به ثبت‌نام کنند؟
خودرو‌های وارداتی در سامانه یکپارچه فروش خودرو از ساعت ۱۲ ظهر ششم اسفند‌ماه آغاز می‌شود و تا یک هفته ادامه خواهد داشت. متقاضیان خرید باید مبلغ ۵۰۰ میلیون را در حساب وکالتی واریز کنند و این مبلغ تا زمان مشخص شدن نتیجه در حساب خودشان بلوکه خواهد شد. خرید خودرو از سامانه براساس ضوابط و شرایط عمومی خرید از خودروسازان داخلی خواهد بود، هر کدملی فقط مجاز به ثبت‌نام یک دستگاه خودرو است و متقاضی ظرف مدت ۴۸ ماه گذشته نباید از بورس و خودروساز‌های داخلی، خودرو خریده باشد.
نحوه ثبت‌نام در قرعه‌کشی فروش خودرو وارداتی
بنا بوده است که ثبت‌نام خودرو‌های وارداتی از شنبه ششم اسفند در سامانه یکپارچه فروش خودرو‌های وارداتی به آدرس saleauto.ir شروع شود اما در نهایت تا عصر دیروز نیز هم چنان این سامانه به درستی عمل نکردند. شرکت‌کنندگان در قرعه‌کشی علاوه بر داشتن شرایط قرعه‌کشی خودرو‌های داخلی مثل داشتن گواهینامه، نداشتن پلاک فعال و غیره، باید ۵۰۰ میلیون تومان در حساب بانکی خود بلوکه کنند. خودرو‌های وارداتی در قرعه‌کشی عرضه می‌شود و شرکت‌کنندگان باید شرایط عمومی برنامه‌های قرعه‌کشی را رعایت کنند. از جمله این شرایط داشتن گواهینامه و نداشتن پلاک فعال است. متقاضیات همچنین نباید ظرف ۴۸ ماه گذشته از خودروسازان داخلی خرید کرده باشند. کسانی که در قرعه‌کشی فروش خودرو‌های وارداتی برنده می‌شوند، تا یک سال نمی‌توانند سند خودرو را به کسی منتقل کنند.
به گزارش فرارو، شرکت‌کنندگان برای ورود به قرعه‌کشی باید ۵۰۰ میلیون تومان در حساب وکالتی بلوکه کنند، اما مجاز هستند هر زمان که بخواهند پول خود را از بانک خارج کنند، اما در صورت برداشت پول، متقاضیان از نوبت خارج خواهند شد.متقاضیان خرید خودرو وارداتی باید قبل ثبت‌نام در سامانه، با مراجعه به شعب منتخب یکی از بانک‌های تجارت، ملت، صادرات، ملی و قرض‌الحسنه مهر ایران، فرم مسدودی ۵۰۰ میلیون تومان برای خرید خودرو خارجی را پر کنند. این پول در حساب شخصی متقاضیان، باقی می‌ماند و صرفا مسدود می‌شود.بعد از پایان ثبت‌نام و راستی‌آزمایی، قرعه‌کشی انجام خواهد شد که در این دوره از قرعه‌کشی ۱۰۰ هزار نفر به عنوان برنده قرعه کشی انتخاب می‌شوند و در زمان اعلام عرضه خودرو می‌توانند در سامانه، خودرو‌های مورد نظر خود را انتخاب کنند. اگر خودرویی تقاضای بیشتری داشته باشد، حق تقدم با شماره‌های اولی است که در قرعه‌کشی برنده شده‌اند. البته این موضوع هیچ ارتباطی با زمان ثبت نام ندارد، بلکه وابسته به شانس افراد در قرعه‌کشی است.
۵ بانک دیگر در لیست اتصال به سامانه فروش خودروهای وارداتی
در همین حال گفته شده است که برای تحقق این پیش‌شرط ثبت‌نام در سامانه یکپارچه متقاضیان باید با مراجعه به شعب بانک‌های منتخب (تجارت، ملت، صادرات، ملی و قرض‌الحسنه مهر ایران) فرم مسدودی ۵۰۰ میلیون تومان برای خرید خودروی خارجی را پر می‌کردند. اما در نهایت وزارت صمت اعلام کردکه سایر بانک‌های حائز شرایط نیز، پس از اتصال به سامانه، معرفی خواهند شد؛ فلذا بر این اساس پنج بانک دیگر شامل بانک‌های سپه، کشاورزی، صنعت و معدن، رفاه و توسعه تعاون نیز معرفی شدند و متقاضیان می‌توانند مبلغ ۵۰۰ میلیون تومان را در حساب‌های خود در این بانک‌ها مسدود کنند.
حق تقدم به شرط تامین ۵۰۰ میلیون تومان
اما اگر فردی از بین خودرو‌های عرضه شده در مرحله اول انتخاب نکند و به دنبال خودرو دیگری باشد، حق تقدم او تا زمان انتخاب خودرو حفظ می‌شود. به این شرط که او  ۵۰۰ میلیون تومان را نیز در حساب خود نگه دارد. اگر متقاضی هر مبلغی از ۵۰۰ میلیون تومان برداشت کند، درخواست خرید خودرو لغو خواهد شد. گروهی از متقاضیان که در قرعه‌کشی برنده شده‌اند، بعد از انتخاب خودرو سه روز فرصت دارند مرحله اول پرداخت شامل هزینه ارزش کالا، کرایه حمل و نقل تا بندر مقصد و بیمه را پرداخت کند. ۵۰۰ میلیون تومان از این مبلغ قبلا برای ورود به قرعه‌کشی پرداخته شده است. اگر متقاضیان نتوانند ظرف سه روز این مبلغ را پرداخت کنند، ثبت‌نام باطل می‌شود و پیش از برگشت پیش‌پرداخت به حساب او، پنج درصد جریمه به‌صورت خودکار کسر می‌شود. مرحله دوم پرداخت، مربوط به عوارض گمرکی است که زمان رسیدن خودرو به بنادر و ترخیص است و بعد از اعلام این مبلغ از سوی گمرک و سازمان حمایت، متقاضی باید آن را پرداخت کند. مرحله سوم پرداخت هم زمان تحویل و مربوط به هزینه پلاک و ... است.
مرحله اول و سوم پرداخت، مانند فروش خودرو‌های داخلی انجام می‌شود و مرحله دوم به آن‌ها اضافه شده است. این مبالغ نهایی نیست و بر اساس قیمت روز است. از زمانی که فرد در مرحله اول را پرداخت و در سامانه قرارداد را امضا می‌کند، شرکت سه ماه فرصت دارد تا خودرو را به متقاضی تحویل دهد. بعد از این سه ماه، شرکت به ازای هر ماه دیرکرد، باید ۷.۵ درصد جریمه پرداخت کند و هر یک از طرفین که قرارداد را ابطال کند باید پنج درصد جریمه پرداخت کند. اما پیش از امضای قرارداد، حتی اگر افراد در قرعه‌کشی برنده شده باشند، تضمینی برای تحویل خودرو وجود ندارد
چرا خودرو‌های وارداتی به بورس نرسیدند؟
وزارت صنعت قصد داشت امسال حدود ۱۰ درصد خودرو‌های وارداتی را در هفته سوم دی‌ماه به‌صورت تحویل فوری و به‌صورت سه‌ماهه از طریق بورس کالا به فروش برسد، اما بورس مسئولیت ریسک فروش را برعهده نگرفت. ۲۴ بهمن، هیات دولت با اصلاح آئین‌نامه واردات خودرو، تصویب کرد عبارت «خودرو‌های وارداتی صرفا در بورس کالا عرضه می‌شود» از آئین‌نامه حذف شود؛ بنابراین خودرو‌های وارداتی باید از راه دیگری فروخته شود.
تاکنون از ۲۹ شرکت مجاز به واردات، ۱۴ شرکت اقدام به ثبت سفارش ۸۰ هزار دستگاه خودرو خارجی کرده‌اند و این عدد تا پایان سال به ۱۰۰ هزار دستگاه می‌رسد. قرار است در سه‌ماهه اول سال ۱۴۰۲ نیز ۱۰۰ هزار دستگاه خودرو دیگر وارد کشور شود. این خودرو‌ها شامل خودرو‌های اقتصادی با دامنه قیمت زیر ۱۰ هزار یورو و خودرو‌های بین ۱۰ تا ۲۰ هزار یورو می‌شود. مرحله اول عرضه خودرو‌های وارداتی به ماشین‌های زیر ۱۰ هزار یورو اختصاص دارد. عرضه خودرو‌های وارداتی به تدریج خواهد بود و با تاخیر سه ماهه، البته گزینه تحویل فوری نیز درنظر گرفته شده است.
پالایش متقاضیان و نوبت دهی بعدی
پس از پایان مهلت ثبت‌نام در سامانه فروش خودرو‌های وارداتی، متقاضیان حائز شرایط عمومی مندرج در بخشنامه، پالایش شده و طبق قرعه، فرآیند نوبت‌دهی آن‌ها انجام می‌شود تا نوبت تخصیص خودرو به متقاضیان مشخص شود. با اعلام نوبت متقاضیان برای تخصیص خودرو، بلافاصله عرضه خودرو‌های وارداتی با ذکر مشخصات کامل خودرو‌ها شروع می‌شود و هر کدام از واردکنندگان، تعداد مشخصی از خودرو‌ها را با موعد تحویل معین، عرضه می‌کنند. در هر مرحله از عرضه خودرو‌های وارداتی، تمام متقاضیان حائز شرایط، طی مدت معینی که اعلام می‌شود می‌توانند در سامانه برای خرید خودرو‌های عرضه‌شده اقدام به ثبت‌نام کنند.
افرادی که در نوبت بالاتری دارند شانس بیشتری برای انتخاب این خودرو‌ها را خواهند داشت. پس از پایان مهلت تعیین شده، اسامی خریداران قطعی خودرو‌های عرضه‌شده (به ترتیب نوبت متقاضیان) اعلام می‌شود. در صورتی که خودرو عرضه‌شده، مورد پسند افراد حائز شرایط و در نوبت‌های اعلام شده نباشد، می‌توانند منتظر بمانند و در عرضه‌های بعدی شرکت کنند و نوبت آن‌ها حفظ می‌شود.
دلار جذاب‌تر است یا خودروهای وارداتی؟
حضور در این طرح به سرمایه‌ای حداقل 500 میلیون تومانی نیاز دارد که تا مشخص‌شدن نتایج این پول در حساب مشتریان بلوکه می‌شود. گرچه وزارت صمت با این روش قصد دارد تقاضا را به سمت مشتریان واقعی هدایت کند، اما بازار خودرو از چنان جذابیتی برخوردار است که سودجویان به هر روشی این مبلغ را در حساب خود نگه دارند.
به گزارش تجارت نیوز، اما این شرط ویژه با توجه به شرایط بازار ارز و طلا تا حدی از جذابیت ورود به بازار خودروهای وارداتی با دید سرمایه‌ای می‌کاهد. با توجه به قیمت کنونی دلار در بازار آزاد و روند فزاینده آن، هر 1000 تومانی که بر قیمت دلار افزوده شود، کسانی که 500 میلیون تومان پول بلوکه‌شده دارند باید عدم‌النفع 10 میلیون تومانی را بپذیرند. هر چه بر رقم افزایش نرخ دلار افزوده شود، میزان این عدم‌النفع بالاتر هم می‌رود.
حال با فرض اینکه یک میلیون نفر در طرح فروش خودروهای وارداتی ثبت‌نام کنند و نرخ دلار هم فقط 1000 تومان افزایش یابد، در واقع وزارت صمت عدم‌النفع 10 هزار میلیارد تومانی را به شرکت‌کنندگان در این طرح تحمیل می‌کند. به عبارت دیگر دولت با این روش چنین سودی را برای خود می‌خرد.
با توجه به روند صعودی بازار ارز، اگر با 50 هزار میلیارد تومانی که بلوکه شده وزارت صمت اقدام به خرید دلار کند، به ازای هر 1000 تومان افزایش نرخ این ارز آمریکایی، 892 میلیارد تومان سود عایدشان می‌شود.
از سوی دیگر، بیشتر خودروهایی که وارد کشور می‌شوند در کشور مبدأ و شرکت مادر تقریباً نصف قیمت‌ها در بازار ایران ارزش‌گذاری می‌شوند. حال اگر بخش خصوصی به این روش و از جیب مردم سود واردات خود را تضمین می‌کرد، باز هم نهادهای نظارتی به سکوت خود ادامه می‌دادند یا کشف فسادی بزرگ را در بوق و کرنا می‌کردند؟ البته این قسمت خوش‌بینانه ماجراست؛ با توجه به شرایطی که وزارت صمت برای پیش‌فروش خودروهای وارداتی تعیین کرده، بعید نیست که مردم از این طرح هیچ استقبالی نشان ندهند و پس از یک سال کش و قوس دولت ضعف خود در واردات خودرو را به زمین مردم بیندازد. چراکه هنوز محصول نهایی برای عرضه وجود ندارد. در نهایت نیز معدود خودروهایی که تا امروز وارد کشور شده‌اند در اختیار نهادها و گروه‌های خاص قرار بگیرد.
از سوی دیگر با توجه به شرایط بازارهایی نظیر طلا و ارز، اکنون با 500 میلیون تومان می‌توان سود بالایی را به صورت آنی کسب کرد.
به همین جهت از وزارت صمت انتظار می‌رود در این زمینه شفاف‌تر عمل کرده و ابهامات موجود را برطرف سازد. این بدیهی‌ترین حق مشتریان است که بدانند چه محصولی را قرار است در چه مدت زمانی بخرند. حقی که فعلاً دولت آن را زیر پا گذاشته است.
صدها هزار خودرو در صف فروش
با توجه به شرایط بازارهای موازی و تضمین سود کوتاه‌مدت و حتی بلندمدت آن، بعید است کسانی که حداقل سرمایه‌ای 500 میلیون تومانی دارند از این طرح استقبال کنند. طرحی که دیروز سخنگوی وزارت صمت آن را بزرگ‌ترین طرح فروش خودرو در سامانه یکپارچه فروش خودرو بدون قرعه‌کشی تعبیر کرد که چند صد هزار خودرو عرضه خواهد شد. ظهر امروز ​امید قالیباف اعلام کرد: تا پایان امسال دیگر قرعه‌کشی خودرو نخواهیم داشت. علت آن را هم باید در رشد جهش‌وار تولید خودرو جستجو کرد.ساعتی نگذشت که او در توئیتی تکمیلی توضیح داد: متقاضیان خرید خودروهای وارداتی شنبه، ۶ اسفند ماه از ساعت ۱۲ به سامانه یکپارچه تخصیص خودرو مراجعه کنند.پیش از این مدیر طرح واردات خودروی وزارت صنعت، معدن و تجارت گفت: در طرح ثبت‌نام برای خرید خودروهای وارداتی با توجه به تعداد ثبت نام، در خصوص میزان عرضه خودروی خارجی تصمیم‌گیری خواهد شد، اما دست‌کم 100 هزار دستگاه خودرو در بازه زمانی شش‌ماهه عرضه می‌شود.
جبران کسری بودجه با خودروهای وارداتی
وزارت صمت برای ثبت‌نام در این طرح چهار شرط گذاشته است. داشتن گوهینامه، نداشتن پلاک انتظامی فعال، عدم خرید خودرو از تولیدکنندگان داخلی و بورس کالا و بلوکه‌شدن 500 میلیون تومان در حساب افراد ازجمله شروط دستیابی به خودروهای وارداتی است. به گزارش تجارت نیوز ، اما هنوز دولت تعیین نکرده که این میزان پول تا چه مدت باید در حساب متقضیان بلوکه بماند. از دیگر سو، مشخص نیست چطور دولت انتظار دارد کسانی که به هر دلیلی توان خرید خودروهای داخلی را نداشته‌اند، به یکباره اقدام به خرید خودروهایی کنند که قیمت میلیاردی دارند!
گذشته از این، هنوز فهرست کامل خودروهای وارداتی مشخص نیست و مشتریان نمی‌دانند که صاحب چه خودرویی و با چه قیمتی خواهند شد. ترتیب فروش این خودروها نیز بر اساس قرعه‌کشی انجام می‌شود و مشتریان بین رتبه یک تا 100 هزار اولویت‌بندی می‌شوند و در بر اساس رتبه‌ای که به دست آورده‌اند در هر دور واردات، می‌توانند صاخب خودرو شوند.
حال ممکن است 500 میلیون تومان مورد اشاره حداقل به مدت شش ماه در حساب مشتریان بلوکه‌شده بماند. بدین ترتیب متقاضیان حتی نمی‌دانند برای خرید چه محصولی اقدام به ثبت‌نام می‌کنند. حتی به نظر می‌رسد خود دولت و وزارت صمت هم نمی‌دانند قصد فروش چه کالایی را دارند.