روزنامه تایمز نوشت، با وجود گذشت یک سال از جنگ روسیه-اوکراین، هنوز پایان این جنگ دور از انتظار است؛ اما شش سناریوی احتمالی برای پایان یافتن بدترین درگیری اروپا از زمان جنگ جهانی دوم وجود دارد.
روزنامه تایمز نوشت، ولادیمیر پوتین، رئیس فدراسیون روسیه به اینکه اوکراین مجبور به صلح شود، امیدوار است، کنترل روسیه بر منطقه جدایی‌طلب دونباس ممکن است پوتین را وادار ‌کند از گذرگاه زمینی در طول دریای سیاه که روسیه را به شبه جزیره کریمه متصل می‌کند، دست بکشد.
این روزنامه تاکید کرد، ماموریت کشاندن اوکراین به میز مذاکرات ماموریت دشواری خواهد بود به ویژه پس از آنکه مسکو توافقنامه منطقه‌ای سابق را که با کی‌یف امضا کرده بود، نقض کرد، برکناری پوتین به عنوان رئیس جمهوری می‌تواند راه طولانی ترغیب اوکراین به امکان دستیابی به یک توافق صلح قابل اجرا را طی کند.
تایمز نوشت، روسیه با وجود هزینه‌های غیرعادی که در این جنگ متحمل شده که حدود ۲۰۰ هزار کشته یا زخمی و انهدام نیمی از تانک‌های آن برآورد شده، تلاش می‌کند منابع اوکراین را نابود کند و احتمال استمرار جنگ فرسایشی برای چندین سال و با شدت‌های مختلف وجود دارد و این ممکن است شامل درگیری میان نیروهای ویژه دو کشور، جنگ چریکی نیروهای اوکراینی در داخل اراضی تحت کنترلشان در روسیه و نیز بمباران مستمر و از فاصله دور خاک اوکراین توسط روسیه باشد. این روزنامه در ادامه نوشت، در نبود یک پیروزی آشکار یا توافق صلح مناسب، مرزهای مورد مناقشه و اشغال مستمر می‌تواند در راستای هدف روسیه برای جلوگیری از پیوستن رسمی اوکراین به اتحادیه اروپا یا ناتو باشد. به گزارش ایسنا، تایمز تاکید کرد، آتش‌بس می‌تواند بدون حل هیچ یک از مسایل منطقه‌ای که توافقنامه صلح شامل آنها خواهد بود، درگیری را به حالت تعلیق درآورد و روسیه امیدوار است با برداشته شدن توجه واشنگتن و دیگر طرف‌های غربی از درگیری و توقف حمایت‌هایشان از کی‌یف، از این آتش‌بس برای ساماندهی به نیروهای از هم پاشیده خود استفاده کند.
این روزنامه نوشت، هر بخشی از خاکی که اوکراین کنترل آن را قاطعانه پس گرفت، پس از عقب‌نشینی دسته‌جمعی روس‌ها با فشار نیروهای اوکراینی بود، کی‌یف، خارکیف و خرسون به همین شکل از محاصره روسیه خارج شدند. اما عقب‌نشینی فراگیر از خاک اوکراین سناریویی با احتمال کمتر است و قطعا به تحولات داخل روسیه و نیز میدان نبرد وابسته خواهد بود.
در مقابل اوکراین بر این نکته پافشاری دارد که می‌تواند روسیه را در میدان نبرد شکست دهد و تاکید کرده اگر حمایت غرب ادامه یابد، این کار را احتمالا ظرف یک سال آتی انجام می‌دهد.
شکل این پیروزی برای اوکراین هنوز روشن نیست؛ اما کی‌یف اصرار دارد که این پیروزی باید شامل بازپس‌گیری شبه‌جزیره کریمه که روسیه آن را به اراضی خود ملحق کرده و نیز بازپس‌گیری کنترل بخش‌هایی از منطقه دونباس باشد که کنترل آن در سال‌ها ۲۰۱۴-۲۰۱۵ خارج شد و در صورت موفقیت اوکراین در تحقق این اهداف، این کشور را در وضعیتی قدرتمندتر از زمانی قرار می‌دهد که حمله روسیه آغاز شد.
تایمز در ادامه نوشت، زمانی که پوتین “عملیات نظامی ویژه” را آغاز کرد، گفت که “این جنگ برای خلع سلاح اوکراین و نابودی نازی‌های مقیم آن است”؛ اما هدف اصلی او بازگرداندن اوکراین به اتحادیه امپراتوری بود، همان کاری که با بلاروس انجام داد و در واقع می‌توان استراتژی پوتین در قبال اوکراین را اینگونه توصیف کرد، “اگر من نتوانم آن را داشته باشم، هرگز کسی آن را نخواهد داشت”.
این روزنامه در ادامه هشدار داد، تهدیدهای پوتین در طول سال اول جنگ شامل اشاره‌ها و تهدیدهای مستقیمی درباره استفاده از سلاح هسته‌ای چه در اوکراین چه علیه دیگر کشورهای حامی آن بود و البته این تهدیدها به عنوان نوعی تبلیغ خطاب به داخل روسیه نیز بود؛ اما استفاده از سلاح هسته‌ای به عنوان یک خط قرمز می‌تواند موجب دخالت ناتو شود.
تایمز در پایان نوشت، تصور اینکه استفاده از سلاح هسته‌ای تاکتیکی در میدان نبرد اوکراین چه اتفاقی را رقم خواهد زد، دشوار است چرا که ارتش روسیه از تجربه لازم برای استفاده از آن جهت پیشروی برخوردار نیست؛ اما استفاده از سلاح هسته‌ای برای ترغیب ناتو به ورود مستقیم حداقل در خاک اوکراین کافی است.
حامیان و مخالفان جنگ اوکراین
گفتنی است مجمع عمومی سازمان ملل روز جمعه و همزمان با سالگرد جن قطعنامه‌ای غیرالزام‌آور را به تصویب رساند که بررسی آن تازه ترین مواضع کشورها را نسبت به این جنگ نمایان می سازد. این قطعنامه که از سوی اوکراین و با رایزنی با متحدانش تنظیم شد با ۱۴۱ رای موافق در مقابل هفت رای مخالف و ۳۲ رای ممتنع تصویب شد.
از جمله کشورهایی که به این قطعنامه رای ممتنع دادند عبارت از جمهوری اسلامی ایران، چین، کوبا، پاکستان، هند، ویتنام، زیمباوه، ازبکستان، تاجیکستان، قزاقستان، اوگانادا، توگو، آفریقای جنوبی، سودان، سریلانکا، نامیبیا، اتیوپی، بنگلادش و الجزایر هستند. در همین راستا بلاروس، نیکاراگوئه، روسیه، سوریه، کره شمالی،‌ اریتره و مالی نیز رأی مخالف به این قطعنامه دادند.
در میان آرای ممتنع جمهوری اسلامی ایران نیز دیده می شود. کشوری که مخالف تداوم جنگ در اوکراین بوده و ارسال بی حد و حصر سلاح های آمریکایی و اروپایی به اوکراین را عامل پیچیده تر شدن شرایط می داند. در این بین تکلیف کشورهایی که در نبرد نیابتی با روسیه قرار دارند مشخص است. آمریکا، انگلیس، لهستان، آلمان، کانادا، هلند، ایتالیا، فرانسه، نروژ و دانمارک در زمره کشورهایی هستند که بیشترین کمک نظامی را به اوکراین اختصاص داده اند.
در مقابل کشورهایی قرار دارند که اقدام روسیه در حمله به اوکراین را موجه می دانند. از نظر نظامی، بلاروس بزرگترین حامی روسیه است که اجازه استفاده از زمین و حریم هوایی خود را توسط نیروهای کرملین داده است. الکساندر لوکاشنکو، رئیس جمهور این کشور، علیرغم مقاومت در برابر فشارهای پوتین برای اعزام نیرو به اوکراین، هیچ تردیدی در مورد هزاران موشک شلیک شده از خاک خود به سوی شهرهای اوکراین نداشته است. به گزارش خبرآنلاین، شاید تعجب آور نباشد که کره شمالی حامی سرسخت روسیه است و به شدت از ایالات متحده انتقاد کرده و آن را مسئول تهاجم تمام عیار کرملین دانسته است. کیم یو جونگ، خواهر کیم جونگ اون، رهبر کره شمالی، در اظهارنظرهای عمومی اخیراً گفت که ایالات متحده با تصمیم خود برای ارسال تانک های آبرامز به اوکراین “از خط قرمز عبور می کند”. وی افزود: من نگرانی جدی خود را نسبت به تشدید وضعیت جنگی آمریکا با ارائه تجهیزات نظامی به اوکراین برای حمله زمینی ابراز می‌کنم و به شدت آن را محکوم می‌کنم. آمریکا جنایتکار بزرگی است که امنیت راهبردی روسیه را تهدید و چالش جدی می کند و وضعیت منطقه را به مرحله سخت کنونی سوق می دهد. ایالات متحده، کره شمالی را متهم کرده است که روسیه را با تسلیحات، به ویژه گلوله های توپخانه، از طریق خاورمیانه و آفریقا مجهز می کند.
سوریه نیز از دیگر کشورهای حامی روسیه بوده است. رئیس جمهور این کشور بشار اسد از تهاجم همه جانبه تمجید کرد و کشورهای غربی را به استفاده از روش های کثیف برای حمایت از تروریست ها در سوریه و نازی ها در اوکراین متهم کرد. سوریه همچنین استقلال لوهانسک و دونتسک را به رسمیت شناخته است.
اگرچه چین سیاست کجدار و مریزی در قبال جنگ اوکراین داشته اما به عنوان یکی از حامیان روسیه نام برده می شود. در حالی که زمزمه هایی از تصمیم پکن برای بررسی ارسال پهپاد به مسکو شنیده می شود، طرح ۱۲ ماده ای آن برای پایان بحران رونمایی شده است. چین خطی ظریف و کمی مبهم را در قبال جنگ اوکراین دنبال کرده و یکی از راه هایی که چین بدون شک از آن حمایت می کند، افزایش واردات نفت و گاز روسیه است. اما چین همچنان از انجام اقدامات بیشتر در صورت بروز خشم تحریم‌های تضعیف‌کننده غرب محتاط است.
هند یکی دیگر از کشورهایی است که مسیر مبهمی را طی کرده و مانند چین، واردات گاز و نفت روسیه را از فوریه ۲۰۲۲ افزایش داده است و به طور غیرمستقیم به تامین مالی ارتش کرملین کمک می کند. به نظر می رسد که عموم مردم هند از روسیه حمایت قوی دارند، که ممکن است هم نتیجه اتکای فعلی هند به سخت افزار نظامی روسیه و هم خاطرات کمک اتحاد جماهیر شوروی به هند در جنگ آزادیبخش بنگلادش در سال ۱۹۷۱ باشد.
سازمان پیمان امنیت دسته‌جمعی به رهبری مسکو یک اتحاد نظامی در اوراسیا است که از شش کشور پس از فروپاشی شوروی تشکیل شده است: ارمنستان، قزاقستان، روسیه، بلاروس، قرقیزستان و تاجیکستان، اما همه آنها طی یک سال از آغاز جنگ در زمین روسیه بازی نکرده اند. تحلیلگران می گویند روسیه - که حواسش به جنگ طولانی در اوکراین متمرکز شده است - پس از دهه ها در حال از دست دادن نفوذ خود در قفقاز جنوبی است. قزاقستان علی‌رغم عضویت در سازمان پیمان امنیت دسته‌جمعی، درخواست روسیه برای شرکت در تهاجم تمام عیار به اوکراین را رد کرد. این دولت‌ها از انتقاد مستقیم علیه روسیه خودداری کرده و به طور رسمی استقلال لوهانسک و دونتسک را به رسمیت نمی شناسند.
در سایر نقاط جهان، حکومت نظامی میانمار که دو سال پیش یک دولت منتخب دموکراتیک را سرنگون کرد، از روسیه حمایت می کند. میانمار می گوید «برای حفاظت از حاکمیت خود عمل می کند» و از نقش روسیه در «تعادل قدرت جهانی» حمایت می کند.
در سال اول تهاجم روسیه به اوکراین، ترکیه نقش «مذاکره‌کننده» را به عهده گرفت، به‌ویژه با مذاکرات آتش‌بس در استانبول در مارس 2022 و قرارداد کریدور غلات که در ژوئیه 2022 امضا شد. از سوی دیگر در حالی که پهپادها و پهپادهای بیرقدار در اوکراین استفاده می شود، ترکیه که به تحریم های کشورهای غربی علیه روسیه نپیوسته و با اتهام کمک به مسکو برای دور زدن تحریم ها مواجه شده است.
در همین حال عربستان و دیگر کشورهای حاشیه خلیج فارس نیز مواضع محتاطانه ای نسبت به جنگ اوکراین اتخاذ کرده اند و به نوشته سی ان ان ایالات متحده نمی تواند متحدان خاورمیانه را به گرفتن موضع مشخصی در خصوص این جنگ وادار کند.