کارمزد خدمات بانکی ۱۴۰۲، هفته گذشته ابلاغ شد و به‌موجب آن بانک‌ها تقریبا فقط برای جواب دادن سلام مشتری پول دریافت نمی‌کنند. افتتاح حساب و صدور دسته‌چک، صدور کارت یا تعویض آن، نقل‌وانتقال پول به روش‌های مختلف همگی مشمول کارمزد می‌شوند و حتی برای اینکه بفهمید چقدر از پول‌های خودتان که نزد بانک امانت است باقی مانده، باید ۱۴۴ تومان پول بدهید. بیشتر مواردی که به‌عنوان کارمزد خدمات بانکی شناخته می‌شوند، پیش از این نیز وجود داشتند، اما امسال رقمشان افزایش پیدا کرده است.
درهمین حال لازم به ذکر است که کارمزد دستگاه کارتخوان از اردیبهشت ۱۴۰۲، با مجوز رسمی بانک مرکزی قابل دریافت خواهد بود. در بخشنامه جدیدی که با عنوان افزایش کارمزد خدمات بانکی دست به‌دست می‌چرخد، تاکید شده پرداخت‌کننده کارمزد پوز، پذیرندگان یعنی فروشندگان کالا و خدمات هستند نه مشتریان اما نانوایی‌ها و سوپرمارکت‌ها از پرداخت کارمزد کارتخوان معاف هستند.کارمزد دستگاه کارتخوان بابت هر تراکنش محاسبه می‌شود و آنطور که بانک مرکزی اعلام کرده برای مبالغ تا سقف ۶۰۰ هزار تومان، کارمزد کارتخوان به رقم ۱۲۰ تومان می‌رسد. کارمزد دستگاه کارتخوان یک فروشگاه زنجیره‌ای به این ترتیب با فرض هزار مشتری در روز، به‌شرط اینکه همه‌شان زیر ۶۰۰ هزار تومان روی دستگاه پوز کارت بکشند، به رقم ۱۲۰ هزار تومان می‌رسد. این فروشگاه در ماه باید سه میلیون و ۶۰۰ هزار تومان کارمزد دستگاه کارتخوان پرداخت کند.
از سوی دیگر کارمزد انتقال وجه کارت به‌کارت طبق بخشنامه جدید، حداقل ۱۲۰ تومان افزایش پیدا کرده است. پیش از این اگر رقم زیر یک میلیون تومان بود، بابت کارت به‌کارت ۶۰۰ تومان پرداخت می‌کردید و بابت هر یک میلیون تومان اضافی، ۲۴۰ تومان به میزان کارمزد افزوده می‌شد.
به‌گزارش فرارو، کارمزد کارتخوان یا کارمزد خرید، اما جدید است و به‌موجب آن بابت هر مرتبه کارت کشیدن روی دستگاه POS یا نقل و انتقال پول از طریق درگاه‌های پرداخت اینترنتی، بانک در لحظه مقداری پول به‌عنوان کارمزد کسر خواهد کرد. بخشنامه کارمزد خدمات بانکی ۱۴۰۲، خیلی صریح و بی پرده پرداخت کارمزد خرید را برعهده پذیرنده گذاشته است؛ یعنی فروشنده‌ای که یک دستگاه کارتخوان یا درگاه اینترنتی از بانک گرفته و به مشتریانش ارائه می‌دهد تا پول کالا و خدمات را به حسابش واریز کنند. چند ابهام درباره کارمزد خدمات بانکی وجود دارد.
البته کارمزد خرید حتی در همین حالت فعلی ناچیز به‌نظر می‌رسد. ۱۲۰ تومان برای هر تراکنش زیر ۶۰۰ هزار تومان. به‌این ترتیب اگر فروشگاه زنجیره‌ای با هزار مشتری در روز را فرض کنیم که به تراکنش همه‌شان حداقل میزان کارمزد تعلق می‌گیرد، پذیرنده در پایان روز تنها ۱۲۰ هزار تومان کارمزد کارتخوان می‌پردازد در حالی که با فرض متوسط تراکنش ۱۰۰ هزار تومان، همان روز ۱۰۰ میلیون درآمد داشته است.
در همین حال توجه کنید که برای مثال کارمزد کارتخوان در تراکنش‌هایی با رقم بالای ۶۰۰ هزار تومان، به‌صورت دو ده‌هزارم مبلغ تراکنش محاسبه خواهد شد، اما برای اینکه حرف و حدیثی پیش نیاید برایش سقف چهار هزار تومان درنظر گرفته شده است. یعنی اگر رقم تراکنش به بیش از ۲۰ میلیون برسد، کارمزد کارتخوان همان چهار هزار تومان خواهد بود. کارمزد کارتخوان یک موبایل‌فروشی که در روز سه‌تا گوشی با قیمت حداقل ۲۰ میلیون می‌فروشد و از مشتری‌هایش می‌خواهد مبلغ را توسط کارت روی دستگاه POS بکشند، روزانه به ۱۲ هزار تومان می‌رسد. کارمزد قابل پرداخت برای همین فروشگاه با فرض فروش ۱۰ دستگاه از همان نوع گوشی، روزی ۴۰ هزار تومان خواهد بود.
۱- مشاغلی از پرداخت کارمزد کارتخوان معاف می‌شوند
بخشنامه خدمات بانکی ۱۴۰۲، برای اولین بار مشاغل را به پرداخت کارمزد خرید موظف می‌کند. توجیه منطقی هم برای این تصمیم دارند و می‌گویند فروشنده‌ای که از دستگاه کارتخوان یا درگاه پرداخت اینترنتی استفاده می‌کند در حال استفاده از خدمات است، چون عوض نگهداری مقدار زیادی پول نقد یا حمل‌ونقل آن‌ها که پرریسک است، روش‌های الکترونیکی را به‌کار می‌گیرند می‌گیرد، اما بعضی کسب‌و‌کار‌ها همین اول کار از پرداخت کارمزد دستگاه کارتخوان معاف شده‌اند؛ سوپرمارکت‌ها، نانوایی‌ها و جایگاه‌های سوخت. لابد، چون بیشتر از بقیه با مردم سروکار دارند، اما همین مسئله اولین ابهام را ایجاد می‌کند.
کارمزد خرید از دستگاه‌های کارتخوان یا درگاه پرداخت اینترنتی توسط یک میوه‌فروش، چه تفاوتی با سوپرمارکت دارد؟ اگر کسی یک مغازه لوازم تحریری را اداره می‌کند که مشتریانش بچه مدرسه‌ای‌ها و محصولاتش مداد و پاک‌کن و دفتر با قیمت کم هستند چی؟ اگر همین شخص در مغازه خود دستگاه کپی داشته باشد و بابت هر برگ کپی A4 هزار تومان از مشتری دریافت می‌کند، چرا نباید خودش را مانند سوپرمارکت‌ها مستحق معافیت بداند؟ مالک دکه روزنامه‌فروشی یا دستفروشی که با فروش جوراب در واگن‌های مترو روزگار می‌گذراند چی؟ اصولا سوپرمارکت‌ها برای قرار گرفتن در این فهرست چه تمایزی با سایر صنوف داشته‌اند؟
کارمزد خدمات بانکی و معافیت‌های مربوط به آن، در ادامه قرار است رییس اتحادیه‌های صنفی را وادار کند سراغ انجام مذاکره و لابی‌گری بروند؟ نهاد تصمیم گیرنده درباره کسب‌وکار‌های معاف از پرداخت کارمزد کارتخوان چه کسی خواهد بود و براساس چه دستورالعملی به این تشخیص خواهد رسید؟
۲- احتمال خاموشی کارتخوان‌ها از ترس کارمزد بانکی
کارمزد تراکنش بانکی در کنار مالیات از جمله دلایلی است که باعث می‌شد در ۱۰ سال گذشته بعضی کسب‌وکار‌ها کارتخوان خود را خاموش کرده و مشتریان را وادار به پرداخت نقدی یا کارت به‌کارت کردن وجه خرید کنند. گروهی از پزشکان و دسته‌ای از جایگاه‌های سوخت نیز چنین وضعیتی داشتند. کارمزد تراکنش بانکی در دوره جدید نیز بسیاری از کسب‌وکار‌ها را می‌ترساند و حداقل تا مدتی باید انتظار خاموش شدن عمدی دستگاه‌های کارتخوان را داشت. همچنین محتمل است بعضی فروشگاه‌ها، کارتخوان خود را خاموش کنند و از سوپرمارکت همسایه بخواهند یکی از دستگاه‌های کارتخوان خود را در اختیارشان بگذارد تا از معافیت در نظر گرفته شده برای کارمزد او استفاده کنند. چه‌کسی وظیفه نظارت و کنترل چنین اید‌ه‌های رندانه‌ای را برعهده خواهد گرفت؟
۳- لزوم کارشناسی و تعیین رقم کارمزد تراکنش
پرداخت تراکنش بانکی بابت خرید از POS یا درگاه اینترنتی اگرچه در ذات خود قابل توجیه به‌نظر می‌رسد، اما برای کسب‌وکار‌هایی که تا الان رایگان از آن بهره می‌برده‌اند و در مواقعی نیز به‌خاطر رقابت بانک‌ها یا شرکت‌های پرداخت الکترونیک از تسهیلات مختلف استفاده می‌کرده‌اند، سهل و ممتنع خواهد بود.
دریافت تراکنش خرید از فروشنده‌ای که تا الان دستگاه POS امانی دریافت می‌کرده، کاغذش را شرکت‌های پرداخت برایش هدیه می‌آورده‌اند و به صرف استفاده از کارتخوان فلان بانک، وام می‌گرفته، ساده نیست. حداقل مدتی زمان می‌برد تا صاحبان کسب‌وکار و مشاغل مختلف به رویه جدید عادت کنند، اما در همین حالت هم با ابهامات دیگری روبرو می‌شویم.
کارمزد تراکنش بانکی بابت خرید از POS یا درگاه اینترنتی به‌شکل کلی در نظر گرفته شده است. برای هر تراکنش زیر ۶۰۰ هزار تومان، رقم ۱۲۰ تومان. فرقی نمی‌کند تراکنش روی کارتخوان انجام شود یا روی کامپیوتر، موبایل یا تبلت شخص مشتری. حق نداریم از خودمان بپرسیم چرا وقتی دستگاه به خودمان تعلق دارد با وقتی که دستگاه POS توسط فروشنده خریداری شده، همچنان باید کارمزد تراکنش بانکی، برابر پرداخت شود؟ چرا مشاغلی که درگاه اینترنتی دارند و با استفاده از درگاه پرداخت، در مصرف کاغذ صرفه‌جویی می‌کنند نباید مشمول معافیت یا حداقل تخیف در کارمزد دستگاه پوز شوند؟
در همین حال باید توجه کرد که اموش کردن کارتخوان شاید باعث چندر غاز صرفه‌جویی شود، اما ریسک برگشت به پول نقد را نباید دست‌کم گرفت. خطراتی مثل سرقت، سختی جابه‌جایی اسکناس و... را نمی‌توان ساده پنداشت. کارت به‌کارت کردن علاوه بر ایجاد تصویر نادرست میان مشتریان، شما و کسب‌وکارتان را در دیدرس اداره مالیات قرار می‌دهد. کنار آمدن به موضوع پرداخت کارمزد پوز، احتمالا گزینه‌ای منطقی خواهد بود، به‌خصوص اگر بانک‌ها و شرکت‌های پرداخت الکترونیک همچنان تسهیلاتی مانند پرداخت وام براساس میزان تراکنش‌ها را لحاظ کنند