گروه جامعه - بررسی داده‌های منتشر شده در مرکز آمار ایران نشان می‌دهد که تعداد تولدها از مادران غیرایرانی در سال 1400 نسبت به سال 1396 بیش از 70 درصد افزایش یافته است. در همین بازه زمانی اما، تعداد تولدها از مادران ایرانی حدود 22 درصد کاهش را نشان می‌دهد.
این در حالی است که به گزارش یورونیوز، تا سال 2050، تعداد افرادی که 65 سال یا بیشتر دارند در سطح جهان به 1.6 میلیارد نفر خواهد رسید. این بیش از دو برابر رقمی است که در سال 2021 مشاهده شد.این روند توسط دو عاملِ ذاتاً مثبت بهبود سلامت جمعیت و استقلال زنان هدایت می‌شود. مردم بیشتر عمر می‌کنند، تحصیلات زنان نیز در حال بهبود است و معمولاً فرزندآوری کمتری دارند.بررسی تأثیر پیری بر بهره‌وری پیش‌بینی‌های دردناکی را به دنبال دارد. اگر یک اقتصاد افراد در سن کار کمتری داشته باشد، کسب‌وکارها ممکن است برای پر کردن موقعیت‌ها دچار مشکل شوند. این امر تولید کالاها و خدمات را خفه می‌کند و به رقابت بین‌المللی آسیب می‌رساند.
تغییر جمعیتی اخیر منطقه یورو برای بهره‌وری بسیار مضر نبود. در طول 20 سال اول هزاره جدید، تعداد افراد مسن در نیروی کار افزایش یافت. زمان طولانی‌تر کار که نتیجه بهبود سلامت و افزایش سن بازنشستگی است، وابستگی نسبی سالمندان را متعادل کرد.
مشکل دولت‌ها این است که این وضعیت برای همیشه دوام نخواهد داشت. همه‌گیری کرونا اشتهای بسیاری از کارگران مسن را برای بازگشت به کار روزانه از بین برده است. علاوه بر این، مکرون به خوبی می‌داند افزایش سن بازنشستگی، مسیر سیاسی آسانی نیست.در کوتاه‌مدت، مهاجرت می‌تواند به پر کردن شکاف‌های نیروی کار کمک کند، اما ممکن است راه حل پایداری نباشد. سرازیر شدن کارگران جوان در آینده به کشورهای سالخورده به شدت به چگونگی تکامل جمعیت‌شناسی در کشورهای اعزام کننده، اغلب در جنوب جهانی، بستگی دارد. برخی از این دولت‌های «تأمین‌کننده» در حال حاضر از مشکلات بهره‌وری خود رنج می‌برند، زیرا جوانان خانه را برای موقعیت‌های بین‌المللی ترک می‌کنند.
به گزارش تجارت‌نیوز، نرخ زاد و ولد در ایران در سال‌های اخیر روند کاهشی را طی کرده است. وضعیتی که کارشناسان جمعیت‌شناسی می‌گویند ممکن است به پیری جمعیت ایران ختم شود. تعدادی از این زاد و ولدها اما سهم جمعیت اتباع است؛ تا جایی‌که سهم تولدها از مادران غیرایرانی طی پنج سال، 70 درصد افزایش یافته است. بنا بر پژوهش‌ها و اظهارات مقامات رسمی، سالخوردگی جمعیت ایران حتمی خواهد بود. بر همین اساس، سیاستگذاری‌ها حول کاهش نسبت سالمندان به جمعیت کلی کشور پیش می‌رود. به عبارتی سیاست‌گذاری‌های بر این مبنا پیش می‌رود که ازدواج و فرزندآوری در کشور بیشتر شود.
کاهش نسبت جمعیت کمتر از 15 سال در ایران
آنطور که مرکز پژوهش‌های مجلس گزارش داد، طی سال‌های 1365 تا 1395، نسبت جمعیت زیر 15 سال ایران، از 45.5 درصد به 24 درصد کاهش یافته است؛ یعنی طی سه دهه. از سوی دیگر، سهم جمعیت در سن فعالیت یعنی 15 تا 64 سال، طی سه دهه (65 تا 95) از 51.5 درصد به حدود 70 درصد افزایش یافت. همچنین جمعیت سالمندان بالای 65 سال نیز با افزایش چشمگیری مواجه بود. چنین وضعیتی، اهمیت نرخ باروری در ایران را یادآور می‌شود. اما پیش از آنکه به سهم اتباع در تعداد موالید کشور بپردازیم، باید ابتدا تعداد موالید در ایران را بررسی کنیم.
کاهش 25 درصدی تولدها طی 5 سال
در یادداشتی که در مرکز آمار ایران منتشر شده، وضعیت باروری و موالید ایران بررسی شده است. البته در محاسبات این مرکز، زنان در سن باروری را از سن 15 سال در نظر گرفته‌اند. در محاسبات بین‌المللی اما افراد زیر 18 سال را در گروه کودکان می‌دهند و ازدواج آنها کودک همسری به شمار می‌رود. بر این اساس ازدواج و فرزندآوری افراد زیر 18 سال، زیر پا گذاشتن حقوق کودکان محسوب می‌شود. 
با این توضیحات و بنا بر محاسبات مرکز آمار ایران، تعداد زنان در سن باروری در سال 1400 نسبت به سال 1395، حدود 304 هزار نفر افزایش یافته است. اما ساختار سنی زنان واقع در سن باروری خود اهمیت دیگری دارد.
در یادداشت مرکز آمار ایران آمده است که میانگین سنی زنان واقع در سن باروری افزایش یافته است. این وضعیت می‌تواند در تغییر میزان نرخ باروری موثر باشد. چراکه بیشتر زنان در اواسط دهه‌های 20 و اوایل دهه 30 سالگی، تعداد فرزند دلخواه خود را به دنیا می‌آورند و پس از آن، تمایل به فرزندآوری آنها کاهش می‌یابد.
با این حال بررسی تعداد موالید طی سال‌های 1396 تا 1400 از کاهش تعداد موالید حکایت دارد. در دوره پنج ساله از سال 1396 تا 1400، بیش از 371 هزار ولادت کاهش یافته است. یعنی تعداد تولدها طی پنج سال، 25 درصد کاهش یافت.
افزایش 70 درصدی تولدها از مادران غیرایرانی
داده‌هایی که مرکز آمار ایران بررسی کرده است، بر اساس اطلاعات سازمان ثبت احوال بود. در کنار سازمان ثبت احوال، وزارت بهداشت نیز اطلاعات زاد و ولدها را ثبت می‌کند. داده‌های وزارت بهداشت نشان می‌دهد که چه تعداد از این تولدها از زنان ایرانی و چه تعداد از آنها سهم اتباع است. البته آمار وزارت بهداشت با سازمان ثبت احوال تفاوت دارد، چراکه برخی از زایمان‌ها خارج از سیستم بهداشت و درمان صورت می‌گیرد.
بنا بر داده‌های وزرات بهداشت، تعداد موالید در سال 1396 از مادران ایرانی، یک میلیون و 394 هزار و 524 نفر بود. تعداد موالید از مادران غیرایرانی نیز 48 هزار و 29 نفر بود. 
در سال 1400 نیز تعداد موالید از مادران ایرانی، یک میلیون و 84 هزار و 227 نفر بود. تعداد موالید از مادران غیرایرانی در سال 1400 نیز 81 هزار و 948 نفر گزارش شده است. به عبارتی طی پنج سال تعداد موالید از مادران غیرایرانی در کشور بیش از 70 درصد افزایش داشت.
در یادداشتی که در مرکز آمار منتشر شده، آمار موالید از مادران غیرایرانی طی از سال 1396 تا 1400 به تفکیک آمده است. در سال 1397، 1398 و 1399 به ترتیب تعدا موالید از مادران غیرایرانی، 57581، 62348 و 69567 نفر ثبت شده است. این آمار به نقل از وزارت بهداشت ایران گزارش شده است.
کاهش 22 درصدی تعداد موالید از مادران ایرانی
نکته دیگر در بررسی این آمار روند کاهش موالید از مادران ایرانی در سال‌های اخیر است. در سال 1396 تعداد موالید از مادران ایرانی، یک میلیون و 394 هزار و 529 نفر ثبت شده است. در سال‌های بعد اما این روند کاهشی بود. 
تعداد موالید از مادران ایرانی در سال‌های 1397، 1398 و 1399 به ترتیب یک میلیون و 313 هزار و 638 نفر، یک میلیون و 153 هزار و 390 نفر و در نهایت یک میلیون و 101 هزار و 176 نفر بود. در سال 1400 نیز این آمار به یک میلیون و 84 هزار و 227 نفر رسید.
به عبارتی، داده‌های ثبت‌شده از سوی وزارت بهداشت که مرکز آمار ایران منتشر کرده، نشان می‌دهد که تعداد موالید از مادران ایرانی طی پنج سال بیش از 22 درصد کاهش یافته است.
دلایل کاهش ازدواج و فرزندآوری در ایران
آنطور که این آمارها نشان می‌دهد، هر چقدر تمایل به فرزندآوری ایرانی‌ها کم شده، نرخ زاد و ولد اتباع بیشتر شده است. شهریور امسال، روزنامه جمهوری اسلامی در گزارشی نوشت که بر اساس آمارهای غیررسمی، در یک ماه در پاییز 1401، از 300 زایمان صورت‌گرفته در بیمارستانی در شهرستان کوار در نزدیکی شیراز، فقط سه زایمان ایرانی بود. سایر زایمان‌ها از اتباع افغانستانی ثبت شده است. کارشناسان دلایل مختلفی برای کاهش تمایل به ازدواج و فرزندآوری در ایران عنوان می‌کنند. برخی روی مسائل اقتصادی تاکید دارند و برخی هم مسائل فرهنگی را عنوان می‌کنند.
پیش از این سیمین کاظمی، جامعه‌شناس به تجارت‌نیوز گفت: «فرزندآوری موضوعی اقتصادی و اجتماعی-فرهنگی است. در پرداختنبه این مسأله باید تفاوت‌های فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی را در نظر گرفت. ممکن است برای طبقه مرفه و تحصیلکرده، عامل فرهنگی تعیین‌کننده باشد، اما برای سایر افراد عامل اقتصادی تاثیرگذار باشد.»او گفت: «افراد در وهله اول باید از نظر اقتصادی احساس امنیت و توانمندی کنند تا به سمت ازدواج و فرزندآوری بروند.» به گفته این جامعه‌شناس، عامل فرهنگی در کاهش تمایل به فرزندآوری در وهله دوم قرار می‌گیرد.»