سرمقاله
صفحات روزنامه
اخبار آنلاین
قرارداد ۲۷ سال قطر با چین برای عرضه گاز طبیعی مایع به شرکت سینوپک چین بزرگترین قرارداد گاز طبیعی تا به امروز است. این قراداد پیام‌های مشخصی برای ایران دارد که مشترکا با قطر از میادین پارس جنوبی برداشت می‌کند.
در واقع قطر با امضای قراردادی ۲۷ ساله که «طولانی مدت‌ترین» قرارداد تامین گاز در جهان محسوب می‌شود، متعهد به تامین گاز طبیعی مایع (LNG) مورد نیاز چین شد. به یورونیوز، بر پایه این قرارداد که روز دوشنبه میان شرکت قطر انرژی و سینوپکِ چین منعقد شد،
رکت دولتی قطر سالانه چهار میلیون تن ال‌ان‌جی به چین صادر خواهد کرد. مطابق اعلام سعد شریدا کعبی، وزیر انرژی قطر، گاز صادراتی به چین از محل توسعه برداشت از میدان گنبد شمالی که با ایران مشترک است و در این کشور به پارس جنوبی شهرت دارد، تامین خواهد شد.
قطر اخیرا نیز برای افزایش بیش از ۶۰ درصدی تولید ال‌ان‌جی از میدان گنبد شمالی تا سال ۲۰۲۷، پروژه‌ای ۲۸ میلیارد دلاری را با شرکت‌های اروپایی و آمریکایی امضا کرده است.
چین، ژاپن و کره جنوبی همواره مهمترین بازار گاز صادراتی قطر بوده‌اند. البته کشور‌های اروپایی نیز از ۹ ماه گذشته و در پی تهاجم نظامی روسیه به خاک اوکراین که منجر به افت صادرات گاز از سوی مسکو به مقصد بازار‌های اروپایی شد، به مشتریان گاز قطر افزوده شده‌اند. به طوری که قطر نزدیک به شش ماه پیش اعلام کرد که آلمان در چهارچوب توافقی بلند مدت با این کشور در نظر دارد روند ساخت دو پایانه گاز طبیعی مایع (ال ان جی) را تسریع کند.
حال قطر در کنار ایالات متحده و استرالیا از جمله بزرگترین تولیدکنندگان و صادرکنندگان گاز طبیعی مایع در جهان به شمار می‌رود.
بازی دقیق قطر در جنگ روسیه و اوکراین
این شرایط در حالی است که قطر از ابتدای شروع جنگ روسیه و اوکراین موضع خنثی و بی‌طرفانه‌ای گرفت. اما همزمان که تلاش می‌کرد طرف کسی را نگیرد نشان داد که می‌تواند کمک‌های سیاسی و اقتصادی به کشور‌های غربی بکند. کشور‌های اروپایی زیادی به دنبال راهی برای رها کردن خود از وابستگی به روسیه هستند. قطر هم پیشنهاد داد که می‌تواند در آینده گاز بیشتری به اروپا صادر کند. در مقابل عربستان سعودی و امارات متحده عربی به درخواست غربی‌ها به افزایش تولید نفت برای کنترل افزایش قیمت نفت پاسخ منفی دادند. این دو کشور سال‌ها به دنبال منزوی کردن قطر بودند. اما قطر ماه گذشته به عنوان یک متحد غیرناتو برای آمریکا تشخیص داده شد. نه عربستان و نه امارات هیچ کدام چنین موقعیتی ندارند.
به نقل از رویترز، قطر همچنین در مذاکرات هسته‌ای برجام نقش داشت و مذاکراتی را با متحدان آمریکا در تحریم ایران انجام داد تا توافق هسته‌ای ایران کامل شود. با وجود اینکه قطر در چند سال گذشته روابط دیپلماتیک و اقتصادی خود را با روسیه محکم‌تر کرد، اما هنوز اتحاد خود را با آمریکا به خوبی حفظ کرده است. به گفته متخصصان قطر از حمایت آمریکا بهره‌مند است. در میان تولیدکنندگان گاز مایع، قطر یکی از ثروتمندترین این کشورهاست. این کشور سه میلیون نفر جمعیت دارد که ۸۵ درصد آن کارگران خارجی هستند.
قطر به دنبال سهم بیشتر از میدان گازی مشترک با ایران
در همین حال وزیر انرژی قطر به تازگی اعلام کرده که حجم بیشتری از گار مایع را به آسیا و اورپا صادر می‌کند. پیش‌تر قطر اعلام کرده بود که حجم عمده این گاز را به آسیا می‌فرستد، اما از نظر خود بازگشت. هنوز در خصوص قرارداد بلند مدت با کشور‌های اروپایی صحبتی به میان نیامده است، زیرا چنین قرارداد‌هایی مستلزم مذاکرات و زیرساخت‌های جدید برای دریافت تانکر‌های قطری است.
این شرایط در حالی است که ایران و قطر میدان گازی مشترک با هم دارند و در حالی که قطر برداشت خود از این میدان را افزایش داده، ایران همچنان در تلاش برای افزایش برداشت از این میدان گازی است و هفته گذشته هم اعلام شد که زارت نفت با یک شرکت خارجی (که نام آن اعلام نشد) قرارداد ۲۰ ساله‌ای امضا کرده است.
اما میزان برداشت ایران و قطر از منابع گازی مشترک چقدر است؟ به گزارش دنیای اقتصاد، برداشت گاز از میدان گازی پارس جنوبی، از سال ۱۳۸۰ در ایران و قطر آغاز شد و تا شش سال بعد هم‌تراز بود، اما پس از آن، به مدت هشت سال قطر در برداشت گاز از بزرگترین میدان گازی جهان از ایران پیشی گرفت و در حالی که ظرفیت تولید گاز قطر در میدان پارس جنوبی در آن هشت سال به ۶۰۰ میلیون مترمکعب رسید، ظرفیت تولید ایران ۲۸۵ میلیون مترمکعب در روز بود.
حال باید بار دیگر به شرایط پس از حمله روسیه به اوکراین توجه ویژه کرد. بعد از این حمله رقابت جهانی برای خرید گاز مایع تشدید شده است. اروپا که حدود ۴۰ درصد از گاز مایع مورد نیاز خود را از روسیه می‌خرید، تلاش می‌کند نیاز خود را از کشور‌های دیگر تامین کند. در چنین شرایطی قطر که بزرگترین صادرکننده گاز مایع در جهان است و با توسعه بهره‌برداری از میادین شمالی امکان صادرات بیشتر گاز به اروپا را فراهم می‌کند.میادین شمالی یکی از بزرگترین منابع گاز جهان و به طور مشترک در مالکیت قطر و ایران است و سهم ایران از این منابع عظیم، میدان گاز پارس جنوبی است. با این حال طرف قطری قراردادی به مدت ۲۷ سال با چین امضا کرده است که تا سال ۲۰۲۷ حجم تولید گاز این کشور را از حدود ۷۷ میلیون تن به ۱۲۶ میلیون تن در سال افزایش خواهد داد.
در همین خصوص غلامحسین حسن‌تاش استاد دانشگاه و کارشناس اقتصاد انرژی در گفتگو با فرارو در خصوص اهمیت قرارداد تازه برای قطر عنوان کرد: «دولت قطر با ظرفیت تولید ۷۷ میلیون تن LNG (گاز طبیعی مایع شده)، تا یکی دو سال پیش بزرگترین تولید کننده و صادر کننده گاز طبیعی به‌صورت LNG در جهان بود و در یکی دو سال اخیر استرالیا با ۷۸.۵ میلیون تن تولید سالانه، از قطر سبقت گرفته بود. اینک قطر برنامه‌هایی برای افزایش تولید گازطبیعی از میدان مشترک با ایران که قطری‌ها آن را گنبد شمالی می‌نامند، دارد و نیز قرارداد‌هایی را منعقد کرده است که تا سال ۲۰۲۷ یعنی تا پنج سال دیگر ظرفیت تولید LNG خود را از ۷۷ میلیون تن فعلی به ۱۲۶ میلیون تن برساند و به عبارتی تا پنج سال دیگر بیش از ۶۰ درصد به ظرفیت تولید LNG قطر اضافه خواهد شد و قطر برای تحقق این هدف برای احداث شش واحد جدید LNG با شرکت‌های توانای بین المللی قرارداد بسته است.»
قطر به دنبال تضمین فروش است
وی ادامه داد: «با این حساب در شرایطی که قطر می‌خواهد ظرف ۵ سال حدود ۴۹ میلیون تن به ظرفیت تولید LNG خود اضافه کند، طبعا تضمین کردن بازار آن برای قطر مهم است. البته بخش قابل توجهی از بازار LNG به صورت تک محموله است، ولی داشتن قرارداد‌های بلندمدت خیال صادرکننده که در حال یک سرمایه گذاری عظیم است را آسوده می‌کند. قرارداد اخیر قطر با شرکت ساینوپک چین برای تحویل سالانه ۴ میلیون تن LNG به چین برای مدت ۲۷ سال منعقد شده است و این تنها ۱۰ درصد از افزایش آتی ظرفیت LNG قطر است.»
وی با بیان این که این قرارداد بر ایران بی تاثیر نیست، اظهار کرد: «به هر حال چنین قراردادی اهمیت امنیت قطر و منطقه خلیج فارس را برای چین افزایش خواهد داد و رقبای ایران جایگاه مهمتری در اقتصاد چین پیدا خواهند کرد که بر معادلات منطقه‌ای بی تاثیر نخواهد بود. اما این که ایران چه کار باید بکند یا چه راهبرد یا راهبرد‌هایی را در پیش گیرد، فهرستی بلند بالا دارد. از حل مسائل اصلی و اساسی سیاست خارجی و روابط بین المللی به منظور فراهم کردن امکان جذب سرمایه و تکنولوژی و خارج شدن از انفعال در روابط جهانی و منطقه‌ای تا برنامه ریزی‌های اساسی برای توسعه بخش انرژی و نفت و گاز و مدیریت مصرف انرژی، و این مستلزم تغییرات پارادایمی است.»
صادرات گازی ایران اصلاً امکان‌پذیر نیست
همچنین فرزین سوادکوهی روزنامه نگار با سابقه حوزه انرژی در این باره اظهار کرد: «اگر قرار باشد میان ایران و قطر مقایسه‌ای انجام دهیم، باید بگویم که طرف قطری به مراتب از ایران جلوتر است. به همین دلیل هم تولید انبوه ما از پارس جنوبی در حال حاضر حدود ۷۱ ترلیون فوت مکعب است. یعنی چیزی حدود ۲۰۱۰ میلیارد متر مکعب. این در حالی است که تولید انبوه قطر ۱۲۵ ترلیون فوت مکعب است. یعنی ۳۵۴۰ میلیارد متر مکعب از میدان پارس جنوبی برداشت دارد؛ بنابراین قطر تولید بیشتری نسبت به ایران دارد و یکی از دلایلش هم این است که ایران ۳۰ سال دیرتر از قطر برداشت از پارس جنوبی آغاز کرد.»
وی ادامه داد: «نکته جالب این است که ما در دوره‌ای خوشحال از این بودیم که تولید گاز ما در پارس جنوبی در حال نزدیک شدن به قطر است و حتی امیدوار بودیم که هم اندازه قطر تولید کنیم. اما عملاً اتفاق خاصی رخ نداد. نتیجه هم این شد که حالا قطر یکی از طولانی‌ترین قرارداد‌های گازی تاریخ به ارزش ۶۰ میلیارد دلار با چین امضا کرده است و با این کار سعی دارد برای آینده خود، شرکای استراتژیکی قوی‌تری پیدا کند. اما متاسفانه ما طی این سال‌ها اصلا همچین نگاهی به ماجرا نداشتیم.»وی با اشاره به آخرین گزارش اوپک در خصوص ایران، گفت: «در این گزارش آمده که ما به دلیل عدم سیاست‌های درست در حوزه توسعه، حدود ۴۵۰ میلیارد دلار عدم‌النفع داشتیم. یعنی ما هر روزی که تاخیر و کوتاهی در توسعه میادین انجام دهیم، به همان میزان ضرر می‌کنیم. مثلا همان اتفاقی که در پارس جنوبی افتاده است و به دلیل همین تاخیرها، قطر ۶۰۰ میلیارد متر مکعب (معادل ۱۵۰ میلیارد دلار) بیشتر از ما برداشت انجام داده است.