کد خبر: 57741 | صفحه ۹ | تولید و تجارت | تاریخ: 07 دی 1404
مصاحبه اختصاصی با دکتر حسنعلی معینی در زمینه نوآوریهای فناورانه در آموزش
در سالهای اخیر، نوآوریهای فناورانه چهره آموزش را بهسرعت دگرگون کردهاند و بسیاری از دانشگاهها و مدارس ایرانی نیز آرامآرام در حال تجربه این تحولاند. در گفتوگویی که با دکتر حسنعلی معینی، پژوهشگر، مدرس دانشگاه و متخصص فناوریهای آموزشی انجام شد، او تأکید کرد که دیگر نمیتوان با تکیه بر روشهای سنتی، پاسخگوی نیاز نسل جدید یادگیرندگان بود.
به باور او، حجم عظیم اطلاعات، تغییر سریع مهارتهای موردنیاز بازار کار و تنوع سبکهای یادگیری، آموزش را به سمت بهرهگیری از یادگیری آنلاین، واقعیت مجازی و هوش مصنوعی سوق داده است؛ در غیر این صورت، فاصله میان نظام آموزشی و نیازهای واقعی جامعه هر روز بیشتر خواهد شد. استاد معینی در توضیح نقش یادگیری آنلاین میگوید: «آموزش مجازی فقط کلاسِ پشتِ مانیتور نیست؛ اگر درست طراحی شود، میتواند مسیر یادگیری هر دانشجو را متناسب با نیاز و سرعت پیشرفت او تنظیم کند.» به گفته ایشان، استفاده از ویدئوهای کوتاه، آزمونهای برخط و تالارهای گفتوگوی تعاملی، این امکان را فراهم میآورد که مدرس قبل از جلسه حضوری بداند دانشجویان در کدام بخش دچار مشکلاند و جلسه کلاس را به بحث عمیق و حل مسئله اختصاص دهد. او تجربهای را روایت میکند که در یکی از دروس خود، دانشجویان پس از مشاهده محتوای آنلاین، بلافاصله در یک آزمون کوتاه شرکت میکنند و سامانه، بر اساس نتایج، بستههای تقویتی متفاوتی برای هر نفر فعال میکند؛ رویکردی که به گفته او «کلاس را از حالت سخنرانی یکطرفه خارج و به کارگاه تعاملی تبدیل میکند».
بخش جالب گفتوگو جایی است که بحث به واقعیت مجازی میرسد؛ فناوریای که بیشتر با بازیهای رایانهای شناخته میشود اما اکنون راه خود را به دانشگاه و مدرسه هم باز کرده است. دکتر معینی توضیح میدهد که در حوزههایی مانند پزشکی، مهندسی یا حتی جغرافیا، میتوان محیطهای پرخطر، پرهزینه یا غیرقابلدسترس را در فضایی امن شبیهسازی کرد.
او مثال میزند: «دانشجوی پرستاری بهجای حفظ کردن پروتکل، در یک سناریوی شبیهسازیشده باید در چند دقیقه درباره بیمار تصمیم بگیرد؛ اگر اشتباه کند، پیامد را میبیند، بدون آنکه جان انسانی در خطر باشد.»
به باور او، این نوع تجربه غوطهورانه، ماندگاری یادگیری را افزایش میدهد و فاصله بین تئوری و عمل را به حداقل میرساند.
اما شاید بحثبرانگیزترین بخش گفتوگو، نقش هوش مصنوعی در آموزش باشد؛ موضوعی که هم امید میآفریند و هم نگرانی.
استاد معینی هوش مصنوعی را «تسریعکننده» مینامد و میگوید: «اگر درست استفاده شود، شبیه دستیار آموزشی ۲۴ساعته است؛ میتواند الگوهای خطای هر دانشجو را کشف کند، سطح سؤالات را با توان او هماهنگ سازد و برای نقاط ضعفش تمرینهای هدفمند بسازد.» در عین حال، او هشدار میدهد که بدون سیاستگذاری و آموزش درست، خطراتی مانند افزایش تقلب، وابستگی بیش از حد به سامانههای هوشمند و تشدید نابرابری دسترسی وجود دارد. به اعتقاد او، نقش معلم حذف نمیشود، بلکه تغییر میکند: «معلم از انتقالدهنده صرف محتوا به طراح تجربه یادگیری و مربی تفکر انتقادی تبدیل میشود.»
در پایان گفتوگو، دکتر معینی خطاب به سیاستگذاران آموزشی و معلمان تأکید میکند که «فناوری هدف نیست، ابزار است».
او پیشنهاد میدهد به جای طرحهای پرهزینه و نمایشی، هر مرکز آموزشی از یک نقطه کوچک شروع کند: برای مثال، یک درس را بهصورت ترکیبی حضوری–آنلاین اجرا کند، یک سناریوی ساده واقعیت مجازی یا شبیهسازی تعاملی را بیازماید و در گام نخست، از هوش مصنوعی فقط در نقش دستیار طراحی آزمون و تحلیل یادگیری استفاده کند، نه جایگزین کامل معلم.
به باور او، آموزش آینده نه کاملاً دیجیتال خواهد بود و نه تماماً سنتی؛ بلکه ترکیبی هوشمند از انسان، فناوری و تجربه است؛ ترکیبی که اگر جدی گرفته شود، میتواند کیفیت یادگیری را بهطور چشمگیری متحول سازد.