زورگیری، تنها یک کلمه ترسناک نیست بلکه تجربه‌ای مملو از وحشت و اضطراب است که یک شهروند هرگز از یاد نمی‌برد.
سرقت‌های خشن که بیشتر با سلاح و به ویژه سلاح گرم رخ می‌دهند، از یک سو موجب صدمه روحی و جسمی به فرد حادثه‌دیده و در مواردی مرگ فرد می‌شوند و از سوی دیگر موجی از ناآرامی و احساس نبود امنیت را در جامعه راه می‌اندازند.
دکتر علی بوداقی استادیار گروه علوم اجتماعی دانشگاه شهید چمران اهواز در گفت‌وگو با ایسنا با بیان اینکه جرم و جنایت یکی از چالش‌های مهم توسعه است، اظهار کرد: نرخ بالای جرایم به خصوص سرقت‌های خشن بر رفاه اجتماعی انسان‌ها تاثیر می‌گذارد و در درازمدت رشد اقتصادی و توسعه جامعه را با چالش مواجه می‌کند.
وی افزود: با رشد سریع شهرنشینی و مهاجرت به شهرها، آسیب‌های اجتماعی در مناطق شهری نیز افزایش می‌یابد. رفتار مجرمانه نه تنها نظم اجتماعی را مختل می‌کند بلکه زندگی روزمره، زندگی شخصی و امنیت مردم را به ‌شدت تهدید می‌کند.
چرا وضعیت جرایم خشن، پیچیده است؟
استادیار گروه علوم اجتماعی دانشگاه شهید چمران اهواز گفت: روندهای اخیر در جرایم خشونت‌آمیز در کشور ما هم نشان می‌دهد که جرایمی مانند سرقت‌های خشن مساله‌ جدی است و استان خوزستان هم از این قاعده مستثنی نیست؛ خوزستان از جمله مناطقی است که میزان جرایم خشن در آن قابل تامل است.
وی اضافه کرد: هم‌مرز بودن با کشور عراق و ورود سلاح‌های غیرمجاز از این کشور و تنوع و ترکیب جمعیتی ساکن در استان خوزستان، خرده‌فرهنگ‌های گوناگونی ایجاد کرده که این امر به پیچیده‌ترشدن وضعیت جرایم خشن افزوده است.
بوداقی گفت: گزارش فرماندهی انتظامی در استان خوزستان نشان می‌دهد که این استان در جرایم خشن به ویژه سرقت‌های مسلحانه، سرقت به عنف و تیراندازی‌ها، فراوانی خاصی دارد.
وی افزود: شیوع جرایم خشونت‌بار خیابانی مانند زورگیری، سرقت به عنف و سرقت خشن، هزینه‌های در خور توجهی برای جوامع و افراد ایجاد می‌کند و نیاز به واکنش فوری و همکاری همه نهادهای متولی و ذی‌نفعان دارد.
رابطه مستقیم مالکیت سلاح گرم با حمله با سلاح گرم
استادیار گروه علوم اجتماعی دانشگاه شهید چمران اهواز گفت: سطوح بیشتری از مالکیت سلاح گرم با حمله با سلاح گرم و سرقت با این سلاح مرتبط است. همچنین، مسائل اجتماعی و اقتصادی مانند فقر، بیکاری، طرد اجتماعی و نابرابری نقش مهمی در شکل‌گیری جرایم خشن دارد، به‌ گونه‌ای ‌که شرایط بازار کار مطلوب، تاثیر منفی چشمگیری بر جرایم خشن دارد و بیکاری پایدار منجر به افزایش نرخ جرایم خشن می‌شود.
وی بیان کرد: افزایش میزان جرایم خشن به خصوص سرقت در استان خوزستان، اذهان جامعه را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد و به دلیل جریحه‌دار کردن وجدان جمعی جامعه، اثر طولانی‌مدت و عمیق روی قربانیان و خویشاوندان و حتی آحاد جامعه، متزلزل کردن اعتماد اجتماعی و اقتدار پلیس در مقابله و پیشگیری از جرایم و کاهش احساس امنیت در جامعه، باید توجه صاحب‌نظران و پژوهشگران را بیشتر به خود جلب کند.
برای کاهش نرخ وقوع سرقت‌های خشن چه باید کرد؟
بوداقی اضافه کرد: بررسی نتایج مطالعات پیشین خارجی نشان می‌دهد که استراتژی‌هایی مانند توجه به روشنایی خیابان‌های خلوت و پرخطر، توجه به اقشار آسیب‌پذیر از سرقت به عنف همچون زنان و کودکان و افراد سالمند، نصب دوربین‌های مداربسته در مکان‌های عمومی، کاربست روش‌های جدید پلیسی و نظارت غیرمستقیم در قالب مشارکت شهروندان و همکاری با نیروهای پلیس می‌تواند در کاهش نرخ وقوع سرقت‌های خشن در سطح جامعه نقش کارآمدی داشته باشند.
استادیار گروه علوم اجتماعی دانشگاه شهید چمران اهواز گفت: در استان خوزستان نیز مثل سایر استان‌ها مقابله با جرایم خشن در گرو اتخاذ استراتژی‌های پلیسی و اجتماع‌محور است. مرور مطالعات پیشین نشان می‌دهد که با وجود مساله ‌بودن موضوع سرقت در استان خوزستان و پیامدهای سوء آن، راهبردهای مقابله با سرقت‌های خشن به صورت علمی و دقیق شناسایی نشده و تحقیقات اندک انجام‌شده، عوامل موثر بر پیشگیری از سرقت را بررسی کرده‌اند و راهبردهای مقابله با سرقت‌های خشن با تکنیک مدل‌سازی ساختاری تفسیری شناسایی و رتبه‌بندی نشده است.
تشدید جرایم خشن در پی بی‌توجهی به راهبردهای علمی مقابله‌ای
وی افزود: سرقت‌های خشن در استان خوزستان احساس امنیت شهروندان و سلامت جسمی، اجتماعی و روانی آنان را در سطوح مختلف متاثر می‌کند. با توجه ‌به پیامدهای گسترده اقتصادی(ناامنی سرمایه‌گذاری)، اجتماعی، فرهنگی و روانی سرقت‌های خشن در استان خوزستان، شناسایی روش‌های مقابله با سرقت‌های خشن در این استان مهم و ضروری است.
بوداقی بیان کرد: هرگونه بی‌توجهی به شناسایی علمی راهبردهای مقابله با سرقت‌های خشن در خوزستان می‌تواند به تشدید جرایم خشن در استان، افزایش احساس ناامنی روانی و اجتماعی، افزایش هزینه‌های اجتماعی دولت و کاهش سرمایه اجتماعی پلیسی منجر شود.
وی افزود: بنابراین شناسایی دقیق راهکارهای مقابله با سرقت‌های خشن در استان خوزستان برای احیای جوامع و افزایش احساس امنیت اجتماعی و کاهش هزینه‌های اجتماعی ناشی از شیوع سرقت‌های خشن و بهبود شاخص‌های کارآمدی و اثربخشی پلیس ضروری است.
رابطه فقر و افزایش نرخ سرقت
استادیار گروه علوم اجتماعی دانشگاه شهید چمران اهواز گفت: در هر جامعه‌ای، افزایش نرخ فقر و نابرابری موجب افزایش نرخ سرقت می‌شود. در شرایط نابرابری، منافع و منابع به صورت عادلانه توزیع نمی‌شود و این امر به شکاف طبقاتی، احساس محرومیت نسبی و در نهایت به وقوع جرایم خشن اعم از سرقت و... منجر می‌شود.
چگونه باید جلوی جرایم خشن ایستاد؟
وی افزود: توجه به توانمندسازی روانی و اقتصادی پرسنل از طریق توجه به رفاه مادی و غیرمادی، برگزاری دوره‌های آموزشی انگیزشی، ترویج نظارت‌های همگانی، گشت‌های منظم پلیسی و نصب دوربین‌های مداربسته در مناطق جرم‌خیز، برخورد قاطعانه قوه قضاییه با مجرمان و نظارت همه‌جانبه بر مرزها و پیشگیری از ورود سلاح به استان خوزستان از مهمترین کارهایی است که در مقابله با وقوع سرقت و جرایم خشن باید انجام شود. ‌
بوداقی گفت: توجه به اشتغال‌زایی و بهبود فضای کسب ‌و کار در استان خوزستان و حمایت از اشتغال پایدار زندانیان جرائم غیرعمد و پیشگیری از شیوع اعتیاد به مواد مخدر بین جوانان از طریق آموزش و آگاه‌سازی و توجه به اوقات فراغت جوانان از دیگر راهکارهای مهم در این زمینه است.
وی بیان کرد: همچنین توسعه روابط شبکه‌ای پلیس با دیگر سازمان‌های متولی از طریق تنظیم تفاهم‌نامه‌های همکاری و برون‌سپاری بخشی از ماموریت‌ها در چارچوب قانون باید در این زمینه انجام شود.